تفسیر هدایت جلد 1

صفحه ى 77

و از مطالعه در ارتباط آيات پرورشى به يكديگر، بهره اى از آگاهى نسبت به آنچه در جانها نهفته و شناختى از آن قوانين تربيتى كه حاكم بر آنها است، نصيب ما مى شود، و همچون مثالى از اين علاقه اين گفته خداوند متعال را يادآور مى شويم:

«وَ أَنْفِقُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَ لا تُلْقُوا بِأَيْدِيكُمْ إِلَى التَّهْلُكَةِ وَ أَحْسِنُوا إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُحْسِنِينَ» (البقرة/ 195)- و در راه خدا انفاق كنيد، و خود را به دست خويش به هلاكت ميندازيد و نيكويى كنيد كه خدا نيكوكاران را دوست مى دارد.

شماره جمله هاى اين آيه سه است: نخست در انفاق دوم در نهى از انداختن خويش به هلاكت و سوم در نيكوكارى. پس علاقه ميان آنها با يكديگر چگونه است؟

نخست كه خدا به انفاق فرمان داد، جانها به آن توجه پيدا كرد و بيم از كوتاهى كردن در انفاق در آنها به وجود آمد. سپس جمله دوم مى آيد كه در آن از هلاك كردن خود نهى مى شود، و اين هلاكت نتيجه آن است كه انفاق را ترك كنند. و چون نفوس بشرى به صورت فطرى با بخل تقارن دارد، ناگزير بايد به صورتى كفه انفاق مورد ترجيح قرار گيرد و جلوگير از بخل طبيعى شود، و به همين جهت جمله سوم «وَ أَحْسِنُوا إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُحْسِنِينَ» در جايگاه شايسته خود قرار مى گيرد.

و شايد از سياق آيه مباركه چنين استنباط شود: انفاق دو درجه دارد، يكى انفاقى است كه چون صورت نگيرد آدمى هلاك مى شود و همچون انفاق و هزينه كردن براى درمان كه بخش اول آيه به آن فرمان داده است، و ديگرى انفاق اضافى است كه نيكوكاران به آن مى پردازند و بخش دوم آيه به آن فرمان داده است.