تفسیر هدایت جلد 1

صفحه ى 633

گريختند، و واقع آن است كه قرآن مراحل شكست در جنگ را با كلماتى كاه مصور مى سازد كه همان مراحل شكست در حال صلح نيز هست، از اين قرار:

الف: شادى: (مِنْ بَعْدِ ما أَراكُمْ ما تُحِبُّونَ) كه اجتماع بلندپروازى رفتن به پيش را از دست مى دهد و در نتيجه ارتباط نيرومند موجود ميان گروه ها محو مى شود.

ب: انتشار سستى و ضعف در نفوس امت (حَتَّى إِذا فَشِلْتُمْ). و سبب آن نبودن همت براى حركت و خواستار راحت و آسايش شدن است.

ج: بروز اختلافات مصلحتى و طايفه اى و ناحيه اى و نژادى كه مايه آن نبودن هدف و عزيمت است.

د: تأثير اختلافات اجتماعى در اندازه انضباط و فرمانبردارى از فرماندهى، بلكه در اطمينان داشتن به آن، چه، هر گروه چنان مى پندارد كه فرماندهى متمايل به دشمن شده و به همين جهت اعتماد او نسبت به دستگاه فرماندهى كاهش پيدا مى كند، و در گيرودار اختلاف: گروهى بر حق است و گروهى بر باطل.

«مِنْكُمْ مَنْ يُرِيدُ الدُّنْيا وَ مِنْكُمْ مَنْ يُرِيدُ الْآخِرَةَ- بعضى از شما دنيا را مى خواست، و بعضى آخرت را،» و به همين سببها پس از پيروزى بر دشمن دچار شكست شديد.

«ثُمَّ صَرَفَكُمْ عَنْهُمْ لِيَبْتَلِيَكُمْ- پس شما را از ايشان بازداشت تا شما را بيازمايد.»

چه، شكست مؤمنان استوار را از جز ايشان جدا مى كند، و به امت درسهايى در نقاط ضعف آن مى دهد، و براى فرماندهى فرصتى نيكو براى تصحيح مسير امت و اصلاح اين نقاط ضعف يا حتى تصفيه عناصر سبب شكست يا دور راندن آنها از مراكز مسئوليت مى دهد.

اكنون، كه جنگ به پايان رسيده، خدا را مى بخشد تا به يگانه كردن صف و پرداختن به اصلاح خودتان بازگرديد.