اين حالت ناپسند تا آنجا در روح مناظره كننده پيش مىرود كه نامرغوبترين حادثه و نامطلوبترين رويداد زندگى از ديدگاه او ، اين خواهد شد كه مبادا حق بر زبان طرف مناظره او پديدار گردد .هر چند حق بدين صورت چهره مىنماياند ، وى با توسل به تلبيس و بيان حق به جانب و نيرنگ مىكوشد تا به منظور انكار حق برحسب مقدورات و تواناييش مناظره وى ادامه يابد .از اين پس ممارات و ستيزه جويى به صورت عادت و طبيعت در او در مىآيد ، بگونهاى كه هر سخنى به گوشش مىرسد ، براى اظهار فضل و خردهگيرى از خصم حالت اعتراض و اشكال تراشى هر لحظه در دلش برانگيخته مىشود ، اگرچه طرف او برحق باشد ، چون مىخواهد خودى بنماياند لذا به هيچ وجه درصدد اظهار حق برنمىآيد .خداوند متعال بين كسى كه به خدا دروغ و افترا مىبندد و ميان كسى كه حق را تكذيب مىكند جدايى نمىبيند ، بلكه آن دو را از نظر جرم و گناه روحى و اخلاقى يكى مىداند . وَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرَى عَلَى اللّهَ كَذِباً أَوْ كَذَّبَ بِالْحَقِّ لَمَّا جَاءَهُ [111] . و كيست ستمكارتر از كسى كه دروغى را بر خدا ببندد [كه خدا بتان را شريك خود گرفته ؟ ] يا حق را زمانى كه به سويش آمد تكذيب كند؟ آيا در دوزخ جايگاهى براى كافران نيست ؟ عدم پذيرش حق نوعى از تكبّر است و مراء و جدال مستلزم چنين حالتى است .از ابى دردا و واثله و انس روايت شده :روزى پيامبر اسلام صلىاللهعليهوآله بر ما وارد شد ، در حالى كه ما راجع به يكى از مسائل دينى سرگرم بحث و مجادله و ستيزهجويى بوديم .رسول خدا صلىاللهعليهوآله چنان خشمگين شد كه شدّت خشم او براى ما بىسابقه بود ، سپس فرمود :ملّتهايى پيش از شما به علّت جدال و ستيزهجويى گرفتار انحطاط و نابودى شدند ، از اين عمل دست برداريد ؛ زيرا يك فرد با ايمان با كسى به جدال و ستيزهجويى برنمىخيزد ، ستيزهجويى نكنيد ، چون ستيزهجو سخت زيانكار است ، جدال را كنار بگذاريد ؛ زيرا من در روز قيامت از ستيزهگر شفاعت و وساطت نمىكنم .با هم به ستيز برنخيزيد ، چون من براى كسى كه از جدال گرچه حق با اوست دست بردارد سه خانه در بوستانهاى بهشت ضمانت مىكنم ، از مراء و جدال دست برداريد ؛ زيرا نخستين كارى كه خداى من پس از منع از بتپرستى مرا از آن نهى فرموده ستيزهجويى با مردم است . قال رسول اللّه صلىاللهعليهوآله : ثَلاثٌ مَنْ لَقِىَ اللّهُ عَزَّوَجَلَّ بِهِنَّ دَخَلَ الْجَنَّةَ مِنْ اَىِّ بابٍ شاءَ :مَنْ حَسُنَ خُلْقُهُ وَخَشِىَ اللّهَ فِى الْمَغيبِ وَالْمَحْضَرِ وَتَرَكَ الْمِراءَ وَاِنْ كانَ مُحِقًّا[112] : رسول خدا صلىاللهعليهوآله فرمود : سه گروه از مردم به هنگام روز قيامت مىتوانند از هر درى كه دلخواه آنهاست وارد بهشت شوند :
لطفا منتظر باشید ...
