لُطف - قاموس قرآن جلد 6

در دست نيست و آن در مجمع و غيره بلفظ «قيل- روى» نقل شده است.

در الميزان از الدرّ المنثور از اسماء و در برهان دو حديث از اسماء بنت عميس و ابن عباس نقل شده كه اسماء گويد: رسول خدا صلّى الله عليه وآله را ديدم در كنار ثبير ميفرمود: روشن باد ثبير روشن باد ثبير (ثبير كوهى است در كنار مكّه و آبى است در ديار مزينه ظاهرا اوّلى مراد است) بعد گفت: اللّهمّ انّى اسئلك بما سئلك اخى موسى ان تشرح لى صدرى و ان تيسّر لى امرى و ان تحلّ عقدة من لسانى يفقهوا قولى و اجعل لى وزيرا من اهلى عليّا اخى اشدد به ازرى و اشركه فى امرى كى نسبّحك كثيرا و نذكرك كثيرا انكّ كنت بنا بصيرا» در اين دعا مى‏بينيم كه رسول خدا صلّى الله عليه وآله حلّ عقده زبانش را از خدا ميخواهد با آنكه گرهى در زبان نداشت پس منظور روانى نطق است.

چنانكه وَ يَضِيقُ صَدْرِي وَ لا يَنْطَلِقُ لِسانِي شعراء: 13. آنرا روشنتر ميكند.

وَ وَهَبْنا لَهُمْ مِنْ رَحْمَتِنا وَ جَعَلْنا لَهُمْ لِسانَ صِدْقٍ عَلِيًّا مريم: 50.

وَ اجْعَلْ لِي لِسانَ صِدْقٍ فِي الْآخِرِينَ شعراء: 84. مراد از لسان صدق در اين دو آيه چيست؟

لسان چنانكه طبرسى فرموده ياد كردن است اعمّ از مدح يا ذمّ «جائنى لسان فلان» يعنى مدح يا ذمّ او بمن رسيد و نيز گويد: عرب بطور استعاره لسان را بمعنى قول بكار برند، على هذا لسان صدق در آيه بمعنى ياد نيك و ثناء جميل است در اقرب گويد لسان صدق بمعنى ذكر حسن است طبرسى آنرا ثناء جميل گفته است.

نگارنده گويد: احتمال دارد بقاء شريعت مراد باشد كه توأم با ثناء جميل و نام نيك است. چنانكه در باره ابراهيم عليه السّلام آمده وَ جَعَلَها كَلِمَةً باقِيَةً فِي عَقِبِهِ زخرف: 28. خدا توحيد و برائت از بتان را كلمه باقى كرد در نسل ابراهيم عليه السّلام.

لُطف

بضمّ اوّل بمعنى رفق