قاموس قرآن جلد 6

ميباشند و امثال آن ...

در اين صورت مراد از قلب چيست؟

آيا همان غدّه صنوبرى شكل است كه در سينه قرار دارد و دستگاه تلمبه خون است و در اثر انقباض و انبساطش از طرفى خون را بهمه بدن ميرساند و از طرف ديگر آنرا تحويل ميگيرد؟

آيا ظرف اين همه حقائق كه گفته شد اين قلب است؟

ممكن است بگوئيم: نه، اين قلب وظيفه‏اش فقط جريان دادن خون در بدن و تنظيم آن است و اين كارها مال مغز است و مراد از قلب در قرآن عقل يا نفس و روح است كه ظرف و حامل اين همه چيزها است. ولى آيه زير حاكى از همين قلب معروف است:

أَ فَلَمْ يَسِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَتَكُونَ لَهُمْ قُلُوبٌ يَعْقِلُونَ بِها أَوْ آذانٌ يَسْمَعُونَ بِها فَإِنَّها لا تَعْمَى الْأَبْصارُ وَ لكِنْ تَعْمَى الْقُلُوبُ الَّتِي فِي الصُّدُورِ حجّ: 46.

در اين آيه موضع قلوب كه سينه‏ها باشد معيّن شده يعنى: قلبهائيكه در سينه‏ها جاى دارند كور ميشوند ايضا آياتيكه بجاى قلب لفظ «صدر- صدور» آمده مثل مَنْ شَرَحَ بِالْكُفْرِ صَدْراً نحل: 106. فَلا يَكُنْ فِي صَدْرِكَ حَرَجٌ مِنْهُ اعراف: 2. إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ بِذاتِ الصُّدُورِ آل عمران: 119.

وَ يَشْفِ صُدُورَ قَوْمٍ مُؤْمِنِينَ توبه:

14. وَ شِفاءٌ لِما فِي الصُّدُورِ يونس:

57. بَلْ هُوَ آياتٌ بَيِّناتٌ فِي صُدُورِ الَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ عنكبوت: 49.

وَ رَبُّكَ يَعْلَمُ ما تُكِنُّ صُدُورُهُمْ قصص: 69. لَأَنْتُمْ أَشَدُّ رَهْبَةً فِي صُدُورِهِمْ حشر: 13. و ساير آيات كه شكّى نمى‏ماند در اينكه مراد از صدر و صدور قلبهاست و باعتبار حالّ و محلّ صدر و صدور آمده است و گرنه در سينه علم و خوف و غيره نيست.

ناگفته نماند: براى روشن شدن مطلب بايد الفاظ قلب، نفس، صدر و فوأد را كه در قرآن آمده‏اند با هم مقايسه كنيم مثلا يك جا فرموده وَ اللَّهُ يَعْلَمُ ما فِي قُلُوبِكُمْ احزاب: