قاموس قرآن جلد 6

خوف، اضطراب، شادى، غصّه، دلسوزى و اطمينان و غيره را ما در قلب احساس ميكنيم.

ممكن است بگوئيد: مغز بعضى از طيور را بر ميدارند نمى‏ميرد ولى چيزى هم احساس نميكند و دانه در جلوش ميماند ولى نميخورد تا از بين ميرود؟

ميگويم اين دليل احساس مغز نميشود و شايد در اثر نبودن مغز راه احساس قلب بسته شده و مغز محسوسات را بقلب تحويل نميدهد تا حسّ بكند.

اگر گويند: امروز ثابت شده كه اين همه كارها مال مغز است؟ گوئيم:

همين قدر ميدانيم كه اين چيزها در درون آدمى است و درست محل آنها را نميدانيم، تشخيص و تمنّا بوسيله قلب است امروز در قرن بيستم با اين همه گفتار درباره كارهاى مغز باز ميگوئيم: دلم ميخواهد، قلبم مايل است، از ته قلب دوست ميدارم در قلبم احساس شادى يا غصّه يا كينه ميكنم و ...

مانعى ندارد كه بگوئيم: اينها با دستگاه چشم و گوش وارد مغز شده بقلب تحويل ميگردد سپس قلب روى آنها قضاوت كرده بانبار مغز تحويل ميدهد و مغز فقط انبار و بايگانى قلب است و چون همه چيز با قلب است لذا بقلب نسبت داده شده.

2- مراد از قلب، باطن و درون انسان است ولى نه همه جاى آن بلكه مركز ثقل بدن كه همان قلب و سينه و نفس است.

ضيق، شرح، حاوى معلومات بودن، تفكر، كسب، قساوت، اطمينان دخول ايمان، انحراف، زيغ، ممهور بودن و غيره كه بقلب و صدر و نفس نسبت داده شده بعلت آنكه مركز ثقل بدن اين سه چيز است، اين احتمال باحتمال اول بر ميگردد.

3- مراد از قلب نفس مدركه و روح است. الميزان ذيل آيه وَ لكِنْ تَعْمَى الْقُلُوبُ الَّتِي فِي الصُّدُورِ قلب را نفس مدركه و روح دانسته و ظرف بودن صدر را براى قلب و ايضا نسبت تعقل را بقلب با آنكه مال روح است