علم، عقل، دین نسخه متنی

حوادث ريشه در حركت افلاك دارد. «حركت افلاك» هم چون ازلي و ابدي است و شروع زماني ندارد نياز به علت حادث ندارد.

ايشان در ج 3،فصل 33، في ربط الحادث(1) بالقديم، مي‌گويد:

آن چه، محكم‌ترين قول از اقوال مسئله و نزديك‌ترين آنان به واقع است، اين قول است كه تمام حوادث به حركتي دائمي و دوراني منسوب است. اين حركت، ديگر محتاج به علت ايجاد كننده حادث نيست؛ زيرا ابتداي زماني ندارد. يعني حادث نيست. پس به يك اعتبار، اين «حركت فلك، دائمي است يعني ازلي و ابدي است». حركت افلاك به سبب اين اعتبار، به علتي قديم نسبت داده مي‌شود و معلول خداي قديم است، به اعتبار ديگر اين كه هر دور آن حادث است، پس علت حوادث جهان است. به همين اعتبار، حوادث به آن منسوب است؛ يعني علل جهان حوادث است.

سپس ملاصدرا در جواب اين پاسخ مي‌نويسد: «اگر چه اشكالات زيادي كه بر قول ديگران، وارد است، بر اين قول (بهترين اقوال)، وارد نيست، اما اين قول هم اشكالات، زيادي دارد و چهار اشكال بر آن وارد مي‌كند».

1 - اسفار، ج 3، ص 128: «و الذي هو اّسدّ الاقوال الوارده منهم، و اقرب من الصواب، هو قول من قال: إن الحوادث بأسرها مستندة إلي حركة دورية، و لايفتقر هذه الحركة الي علة حادثة، لكونها ليس لها بّدوٌ زماني فهي دائمة باعتبار، و به استندت الي علة قديمة، و حادثة باعتبار، و به كانت مستند الحوادث». ...: ج 3، فصل 33، في ربط الحادث بالقديم.