چهار - تصور شلينگ - علم، عقل، دین نسخه متنی

چهار - تصور شلينگ

آقاي <شلينگ>‌، در پايان عمرش مخالف وحدت وجود شد؛ اما تنها اشتباه او اين است كه مي‌گويد: «ما، داخل خدا هستيم»؛ آنجا كه از پولس نقل مي‌كند: <پولس قديس، ما را آگاهانده است كه ما در خدا زيست ميكنيم>.(1)

نقد

نه ما داخل خدا هستيم و نه خدا داخل ما است. خدا نه در مكان است و نه در زمان. چون خدا، خالق زمان و مكان است. در نتيجه فوق زمان و مكان است؛ لذا چون خدا زماني و مكاني نيست، يعني فوق زمان و مكان است، داخل خدا و خارج از خدا هم معني ندارد و معقول نيست؛ زيرا «داخل و خارج»، مربوط به چيزي است كه داخل زمان و مكان باشد و زماني و مكاني است؛ اما خدا داخل زمان و مكان نيست. فوق آنها است. خالق آنها است؛ در نتيجه در مورد خدا، داخل و خارج معني ندارد. اگر خدا خالق جهان وخالق زمان و مكان است كه واقعاً هم چنين است، چگونه ممكن است خودش داخل مخلوق‌خودش باشد؛ مثل اينكه گفته شود: مادري داخل شكم فرزندش است؟!
كسي از حضرت اميرالمؤمنين علي عليه السلام پرسيد: ما داخل خدا هستيم، يا خدا داخل ما است؟ حضرت فرمود: آيا تو داخل آيينه هستي، يا آيينه داخل تو است؟(2)

آنچه از كلام حضرت سيد الموحدين امير المؤمنين علي بن ابي طالب استفاده

1- تاريخ فلسفه، از فيشته تا نيچه، تاليف كاپلستون، ترجمه داريوش آشوري، چاپ تهران، سال 1367، ص137.

2 - بحار الانوار، در ابواب نخستين كه در مورد اصول دين است.