حركت جوهري و نقد آن - علم، عقل، دین نسخه متنی

حركت جوهري و نقد آن

براي اثبات حركت جوهري، سه دليل مي‌آورند: را دو تا از جهت تغيير در عَرَض است و يكي از جهت زمان است.

از جهت تغيير در عَرَض

1 - يكي اين‌كه مي‌گويند: تغيير در عرض، بدون تغيير در جوهر، صورت نمي‌گيرد؛ چون جُوهر، موضوع عَرَض است. در واقع تغيير در عَرَض، تابع تغيير در جُوهر است. به‌عبارت ديگر تغيير در جوهر، علت تغييرات در عوارض آن جوهر است. طبق قانون سنخيت ممكن نيست معلول تغيير كند، ولي علت تغيير نكند؛ در نتيجه تغيير عرض، دليل بر تغيير در موضوع آن است كه جوهر باشد.

2 - دوم اين‌كه مي‌گويند: وجود عرض، از شئونات وجود موضوع است (كه جوهر باشد) . اگر شئونات چيزي تغيير كند، در واقع تغيير در خود آن است.

آقاي مصباح اين دو دليل را رد كرده است.ر.ك: خود آموز فلسفه، تاليف استاد مصباح يزدي و اسفار، ج 3، مرحله سابعة في القوة والفعل.

علاوه بر دلائلي كه آقاي مصباح بر ردّ اين دو دليل آورده‌اند، ما مي‌گوئيم علوم روز هم اين‌ها را رد كرده است. «علم روز، الان چيزهايي را كه سابقاً تغيير جوهري مي‌خواندند، تغيير جوهري نمي‌داند». سابقاً ميگفتند آبي كه يخ بزند، يا بخار شود، تغيير جوهري كرده است؛ ولي الان ثابت شده كه آب چه يخ بزند و چه بخار شود تغيير جوهري نكرده، همان آب است. همچنين تغييراتي كه در سيب و گلابي و. .. ايجاد مي‌شود، تغيير جوهري نيستند؛ اين‌ها تغيير در عرض هستند. تغيير در تركيبات اتم الكترون و پروتون است. فرق ندارد كه اين تغيير در