اينکه روشن شد همچنانکه ما «علت» را تقسيم مي‌کنيم به علت ارادي و علت طبيعي همچنين «علت ارادي»، هم تقسيم مي‌شود به فاعل مختار همچون انسان و علت حال غير فاعل مختار که حيوانات باشند که مجبور به تبعيت از غريزه اند و فعل در فاعل مختار لازمه وجود فاعل نيست بلکه لازمه انتخاب فاعل مختار است اما فعل در غير فاعل مختار همچون حيوانات و آتش، هميشه، لازمه اصل وجود خارجي آنها است و از وجود خارجي آنها، لاينفک است.به عبارت ديگر، فعل در فاعل مختار لازمه وجود فاعل مختار نيست و لازمه اختيار و انتخاب فاعل مختار است که ممکن است آن را، انتخاب بکند و ممکن است انتخاب نکند و ممکن است در زمان و مکان و موردي خاص آنرا، انتخاب بکند و ممکن است چنين انتخاب نکند و حتي در خداوند افعال اش به همين طور است که توضيح اش گذشت در فاعل مختار، سنخيت ضرورت ندارد و لذا در حالي که ذات مقدس اش بسيط لايتغير است، انتخاب خلقت از طرف خداوند هيچ ضرورت و وجودي نداشته تنها رجحان وجود مخلوقات و اولويت خلقت آنها بر ترکشان زمينه اي بوده که خداوند از روي تفضل، وجود جهان و جهانيان را به انتخابي ازلي انتخاب کرد و بر همان اساس انتخاب ازلي اش، اراده ايجاد آنها را نمود و پس از اراده ايجاد، ضرورتاً وجود فعل محقق شد.و مازالوا مختلفين الا من رحم ربک ولذلک خلقهم.بشرها با هم پيوسته اختلاف مي‌کنند مگر آنان که مورد رحمت خدايت قرار
لطفا منتظر باشید ...
