3 - مكتب سقراط - علم، عقل، دین نسخه متنی

همچون تصورات تخيلي يا عقلي چون از تصورات بعدي هستند، نمي‌توانند حاكي از واقعيت خارجي باشند.

خلاصه تصورات نخستين كه بنابر مكتب دوم، منحصر به تصورات مستقيم حسي است، تنها حاكي از واقعيت خارجي مي‌باشد تصورات بعدي همچون تصورات تخيلي و تصورات عقلي، هرگز حاكي از واقعيت خارجي نيستند. بنا بر مكتب ارسطوئي، مفهوم خداي نامحسوس كه از تصورات بعدي است و از تصورات نخستين گرفته شده است، نمي‌تواند مفهومي حاكي از واقع باشد. طبق استدلال فوق، هيوم، مي‌گويد: «هرگز مفهوم خدا ما به ازائي در خارج ندارد.» مانند مفهوم اسب بالدار و مفاهيم كلي كه، ما به ازائي در خارج ندارند.

3 - مكتب سقراط

مكتب سقراط، «تصورات نخستين» را منحصر به تصورات حسي نمي‌داند بلكه، سرچشمه تصورات نخستين را دو نوع مي‌داند:

1 - يكي «تصورات جزئي» حسي كه متأثر از موجودات مادي خارجي مي‌باشند.

2 - دوم، «تصورات شهودي دروني» كه بدون واسطة حس در درون انسان، حاصل است؛ مثل علم من به وجود جزئي خودم، به عنوان فاعل انديشه كه علمي است حضوري و شهودي بدون واسطه حس. در اين شهود دروني كه خودم فاعل انديشه باشم معلوم من موجودي نامحسوس‌است.

توجه به يك خطاء

حس‌گرايان، علم حضوري دروني به‌وجود خود را، علم حسي دروني مي‌نامند، در حالي كه اين تفكر، غلط است؛ زيرا آنان