علم، عقل، دین نسخه متنی

از آنها بطور قهري و (جبري و وجوب يعني) بدون اختيار از آنها سر مي‌زند و انتخاب اراده فعل يا ترک اراده را به اختيار نمي‌دانند و اگر در مواردي ارسطوئيان، از لفظ اختيار استفاده مي‌کنند مقصود آنها اراده اي است که در حيوانات هم اراده وجود دارد اما واقعاً اختيار نيست.

و بر نظرشان به اين نحو استدلال مي‌کنند که اگر انتخاب اراده از طرف انسان نيکوکار يا جنايتکار از روي جبر و ضرورت همچون صدور حرارت از آتش يا نيش عقرب از عقرب نباشد مي‌شود حادثه بدون علت يا معلول بدون علت که معلول بدون علت وجودش محال است و «فيلسوفان ارسطوئي و افلاطوني» فرقي ميان «انتخاب» اراده يا ترک اراده كه «انتخاب» قبل از اراده (در هنگام تصميم گيري) انجام مي‌گيرد. با «فعل خارجي فاعل مختار» که صدورش پس از اراده است نمي‌گذارند. اما متکلمين شيعه ميان اين دو فرق مي‌گذارند و مي‌گويند صدور فعل از فاعل مختار پس از اراده، ضروري و واجب است اما خود انتخاب اراده (فعل) يا انتخاب ترک اراده (قبل از انجام اراده)، هيچ وجوب و ضرورتي ندارد و لذا استحقاق مجازات قاتل و ستمگر، در دنباله روي از غريزه و مخالفت با راهنمائي عقل به همين خاطر داشتن «اختيار» قبل از اراده است و نبودن چنين آزادي و انتخابي در حيوانات (بخاطر نبودن عقل در آنها) هيچ منافات با قانون عليت ندارد چون «قانون عليت» مي‌گويد هر وقت علت ايجاد شده معلول هم ايجاد مي‌شود مثلاً هر وقت اراده فعل انجام گرفت فعل هم به دنبال آن مي‌آيد يا هر