علم، عقل، دین نسخه متنی

چرچيل: دموکراسي بدترين نوع حکومت است، اما بهترين نوع حکومتي است که در دسترس داريم.(1)

فوکوياما مينويسد: دموکراسي ليبرال مي‌تواند «نقطه پاياني تکامل ايدئولوژيک بشر» و «شکل نهايي حکومت بشري» باشد و در اين مقام پايان تاريخ به حساب مي‌آيد، يعني شکل هاي قبلي حکومت، که ويژگي شان نقص هاي مهلک و بي منطقي هايي بود که سرانجام آنها را از پاي در مي‌آورد. حال آنکه «دموکراسي ليبرال» به نحو قابل اثباتي فارغ از چنين تناقضات دروني است.(2)

نقد ما بر امثال فوکوياما، اين است که اگر مقصود از دموکراسي و دموکراتيک و امثال آنها حکومتي است که تنها خدمت به مردم هدف آنها است چنين حکومتي در عمل و واقعيت خارجي به جز «حکومت خدا که همان حکومت انبياء الهي و نمايندگان خدا باشد»، نيست و اگر مقصود از اين کلمات دموکراسي و دموکراتيک همان حکومت هاي بشري شرق و غرب است امثال استالين و رهبران کمونيست ها و سوسياليست ها و يا کندي و امثال بوش رهبران آمريکا و پيروان سرمايه داران و صهيونيست ها، در عمل به جز جنايت به بشريت و ادامه دادن جنگ و فساد در جهان و تناقض گوئي چيز ديگري نيست.

1 ترجمه کتاب موجب سوم دموکراسي تاليف ساموئل هانتينگتون، استاد دانشگاه هاروارد، ترجمه احمد شميسا، چاپ سال 1381 ه.ش ـ تهران، در پيشگفتار، ص بيست و هشت.

2 فيلسوفان سياسي قرن بيستم ترجمه خشايار، چاپ تهران، سال 1385، ص425.