مبحث تجلى و ظهور حق تعالى با دو قاعده مهم در حكمت متعاليه صدر المتالهين پيوند دارد: 1. قاعده بسيط الحقيقة كل الاشياء وليس بشى ء منها هنگامى كه بساطت حقيقت حق تعالى و وحدت حقه حقيقيه او به برهان واضح گشت، از آنجا كه حقيقت او (حتى در نزد اشراقيان) جز وجود صرف،چيزى نيست، بنابراين هر جا اثرى از وجود باشد مال اوست و هيچ شيئى از حيطه وجودى او خارج نيست اگر چه او به هيچ حدى از حدود اشيا محدود نمى شود;بنابراين، وجود، منحصر در حيطه وجود واجب بوده و ممكنات جز تعلقات وروابط و ظهورات او نيستند. (29) 2. قاعده صرف الشى ء لايتثنى و لايتكرر بنابراين قاعده نيز حق تعالى از آنجا كه صرف الوجود است و وجود صرف،نه دو بردار است و نه تكرار پذير (و اصولا هر شيئى كه صرف صفتى را داشته باشد فردى را از افراد آن صفت - به نحو حقيقى - براى غير خود نمى گذارد). وشيئى كه صرف وجود باشد، همه حقيقت وجود را در برگرفته و بر فرض، هر جاكه وجود مشوب و متعين هم تحقق پيدا كند، صرف با اوست. (30) در حكمت متعاليه از دو قاعده فوق در اثبات توحيد ذاتى واجب تعالى استفاده شده است، اما در عين حال در توحيد حق به معناى وحدت شخصى وجودو انحصار وجود در واجب تعالى جز به نحو تاييد استفاده نشده است
لطفا منتظر باشید ...
