4 - تقرير جامى - تجلی و ظهور در عرفان نظری نسخه متنی

4 - تقرير جامى

كه با الهام از لمعات عراقى با برهانى لمى با تكيه بر مكرر نبودن تجليات حق تعالى چنين مطرح مى كند: موجودات و ممكنات همه مظاهر اسماى حق تعالى مى باشند و تجليات اسميه حق نيز بر حسب استعداد عين ثابت و نيز شرايط وآمادگى عين خارجى اعطا مى گردد و از آنجا كه هر فيض و تجلى علاوه بر به ظهور رساندن هر مظهر، موجب تحقق استعدادهاى جديد در او مى شود، از اين روزمينه اى براى تجلى جديد و جداگانه از حق تعالى را آماده مى نمايد. جامى اشاره مى كند كه اين برهان هم در تجليات وجودى حق تعالى و هم در تجليات شهودى او جارى است; (131) وى در شرح رباعى اى از عراقى مى گويد:

يعنى استعداد ديدار ديگر در فيض اقدس ....« لاجرم هر ذره را بنمود باز» يعنى در فيض مقدس «از جمال خويش در رخسارى دگر» كه مناسب استعداد اوست، پس مى تواند بود كه بيت اول را اشارت دارند به عدم تكرار تجلى در مظاهر مختلف درمرتبه علم كه اعيان ثابته اند، در بيت ثانى به عدم تكرار در مظاهر مختلفه در عين كه اعيان خارجيه اند. (132)

عبدالكريم جيلى نيز اين بحث را تحت عنوان «تبدل شؤون الهى » چنين طرح مى نمايد:

«ايام حق، تجليات و ظهور حق به حسب مقتضيات ذات او و انواع كمالات اويند و هر تجلى از تجليات حق سبحان حكم الهى خاص خود رادارد كه از آن به شان تعبير مى شود و هر حكمى از «احكام الهى » اثرى متناسب با تجلى منشا خود، در وجود دارد. پس اختلاف وجود يعنى تغييرآن در هر زمان، اثر شان الهى است كه نتيجه تغيير تجلى حاكم بر وجود است كه معناى آيه شريفه «كل يوم هو فى شان » همين است [اين در ناحيه قوس نزول و تجليات وجودى است، اما در ناحيه قوس صعود و تجليات شهودى]حق متعال هنگامى كه بر عبد تجلى كند، اين تجلى نسبت به حق «شان الهى »خوانده مى شود و نسبت به عبد «حال » و اين تجلى، خالى از اين امر نيست كه امر حاكم بر او اسمى از اسماى حق متعال باشد يا وصفى را اوصافش و به هرحال اين امر حاكم، اسم آن تجلى خواهد بود، هر چند كه آن اسم يا صفتى كه ظهور نموده را درنيابيم.» (133)