اين تعين (با توجه به آنچه كه گذشت) «مقام واحديت » است، چرا كه دومين جنبه وحدت و اطلاق ذاتى و جنبه ظهور آن است; (15) به عبارت ديگر وحدت ذاتى تعينى است كه ظهورى را مى طلبد كه همان تجلى اول و فيض اقدس مى باشد و اين تجلى به نوبه خود تعين بعدى را - با اظهار شؤونات ذاتيه و كمالات اسمايى (16) -تحت عنوان واحديت، نمودار مى سازد. البته فرغانى در مشارق الدرارى پس از ذكر تعين اول (حقيقة الحقايق) مطلبى آورده كه مضمون آن چنين است: حق تعالى خودش را در خودش تعينى باشد(تعين اول) كه به آن برخود تجلى كند كه متضمن شعور او باشد به كمال ذاتى خودو غناى مطلق لازم اوست و شامل كمال اسماى خود كه ظهور اوست به كليتهاواحدية جمعها و اين شعور به كمال ذاتى و اسمايى متضمن ميل و طلبى به سوى ظهور تجلى اول باشد، و بقيه تعينات غير از تعين اول را «تعين ثانى » مى ناميم وبرخى «اسما» و «حقايق الهى » و بعضى را «اعيان ثابته » و گروهى را «حقايق كونى »مى ناميم، عبارت فرغانى در اينجا چنين است: «... و تجليى به تعين آخر بر مثال نفسى ظاهر شده و جامع جمله شؤون واعتبارات و مشتمل بر جمله تعيناتى كه كليات ايشان من جهة حكم مؤثريتة الذات بهاء و فيها مراتبند، اولها هذا التعين الثانى النفسى ». (17) جامى گويد: «در اين مرتبه است كه مرتبه جامع جميع تعينات فعليه مؤثره (مرتبه اولوهيت) تعين پيدا مى كند و اسما و حقايق كونى متميز مى شوند». (18) خلاصه آن كه «تعين ثانى »، مرتبه واحديت است كه مشتمل بر ظهور تفصيلى كمالات اسمايى و نيز ظهور اعيان ثابته در حضرت علم حق مى باشد. ابن فنارى اسامى تعين ثانى را به حسب اصطلاح عرفا همراه با وجه تسميه هريك چنين برشمرده: اين تعين نفسى دوم از آن جهت كه اصل و مبدا ظهورتعينات و نيز مرجع تمامى آنها بوده و تجليى كه به واسطه آن اصل، همه اسماى الهى تحقق مى يابد و مرجع تمامى آنها است، «تعين قابل (پذيرنده) مرتبه الوهيت »ناميده مى شود و نيز آن تجلى به «تجلى به اسم الله يا اله » نامبردار است و به اعتبارآن كه تمام معانى كلى و جزيى در اين تعين، جمع و مندرجند به «عالم معانى » مسماشده و به اعتبار اقسام كثرت نسبى يعنى تكثرات منسوب به اسماى الهى و كثرت حقيقى يعنى تكثرات مربوط به عالم كون كه در آن منقوشند، به «حضرت ارتسام »ناميده مى شود. البته ابن فنارى در همان جا تعين اول (احديت) را اصطلاحا تجلى اول ناميده و تعين ثانى (واحديت) را تجلى ثانى كه ظاهرا بحثى لفظى و اصطلاحى است و يااين كه بر طبق قاعده اتحاد ظاهر و مظهر اشكالى در اين تعبير نديده است. (19) اسامى ديگر تعين ثانى عبارتند از : حضرت عمائيه - حضرت علم ازلى - مرتبه امكان و مرتبه ثانيه. (20)
لطفا منتظر باشید ...
