نكته دو - تجلی و ظهور در عرفان نظری نسخه متنی

نكته دو

چنان كه پيشتر ديديم اين مبحث همچنين با قاعده امكان فقرى و وجود رابطنيز پيوند دارد، چرا كه در اين قاعده چنين عنوان مى شود كه با قول به اعتباريت ماهيت، طبعا امكان ماهوى (به معناى عدم اقتضاى ماهيت، نسبت به وجود وعدم) به صورت تحليلى روبنايى و سطحى از مناط احتياج معلول به علت مطرح شده است و تحليل زير بنايى و عميق اين ملاك با توجه به اصالت وجود، چنين است كه بنابر اصل مذكور، امكان، وصف نفس وجود است و مربوط به درجه اى ازوجود و حكايت كننده از «ربط وجودى » به علت، بدين صورت كه اساسا معلول عين فقر است نه شى ء فقير (چرا كه تعبير به فقير موهم اين معناست كه معلول، خود حيثيتى مستقل دارد كه به واسطه احتياجش، ربطى به علت پيدا كرده است)همان طور كه علت عين غناست، پس امكان فقرى به معناى فقر وجودى سراسرعالم نسبت به ذات حق است و اگر چنين است، عالم خود فى حد نفسه شانى ندارد(نظير معناى حرفى) از اين رو جز شانى و جلوه اى از حق تعالى نخواهد بود. (31)

خلاصه آنكه به مدد اين گونه تحليلهاى عقلى، و به اعتبار شهود ظهور حق متعال «وحدت » و تعدد و تكثر تجلى حق متعال مطرح مى شود و چنين سروده مى شود: