احتمال اوّل: - اصول فقه شیعه (1) جلد 5

‌صفحه‌ى 191

حقيقت واجب كفايى چيست؟

هر تكليفى متقوّم به سه جهت است:

1 ـ مولاى تكليف كننده، 2 ـ مكلّف كه تكليف بر او متوجه شده است 3 ـ مكلّف به، كه همان عمل متعلّق تكليف است، مثلا در {أقيموا الصلاة) تكليف از ناحيه شارع است و به همه مكلّفين تعلّق گرفته و مكلّف به آن هم عبارت از صلاة است. اين سه جهت در ارتباط با واجب عينى روشن است.

در ارتباط با واجب كفايى هم دو جهت «تكليف كننده» و «مكلّف به» روشن است. مثلا در مورد صلاة بر ميّت، مكلّف به عبارت از «صلاة بر ميّت» و تكليف كننده «خداوند» است. آنچه مورد بحث واقع شده اين است كه در واجب كفايى، «مكلَّف كيست؟(1)

آيا مكلّف در واجب كفايى كيست؟

در اين زمينه چند احتمال وجود دارد:

احتمال اوّل:

مكلّف در واجب كفايى، مجموع مكلّفين ـ من حيث المجموع ـ مىباشند، به خلاف واجب عينى كه در آن يكايك مكلّفين ـ يعنى جميع آنان ـ مكلّف مىباشند.

1 ـ همان طور كه در واجب تخييرى اشكال از ناحيه «مكلّف به» بود و مولاى تكليف كننده و مكلَّف مشخص بودند.