نتيجه بحث در مقدّمه نهم: - اصول فقه شیعه (1) جلد 5

‌صفحه‌ى 478

به عنوان عبادت، بحثى صغروى است و ارتباطى با ما نحن فيه ندارد. بحث ما يك بحث كبروى است.

مرحوم آخوند در خاتمه اين مقدّمه مىفرمايد:

گاهى نهى، به خود عبادت تعلّق مىگيرد ولى به خاطر جزء يا شرط يا وصف ـ ملازم يا غير ملازم ـ آن عبادت; و در اين جا تعلّق نهى به دو صورت است:

1ـ واسطه در ثبوت: و آن در صورتى است كه حقيقتاً خود عبادت، منهى عنه باشد ولى واسطه آمدن اين نهى حقيقى، عبارت از جزء يا شرط يا وصف باشد.

2ـ واسطه در عروض: و آن در صورتى است كه تعلّق نهى به عبادت، به صورت مجازى باشد و آنچه حقيقتاً متعلّق نهى قرار گرفته همان واسطه ـ يعنى جزء يا شرط يا وصف عبادت ـ است.

مرحوم آخوند مىفرمايد: بنابر هر دو تقدير، حكم مسأله روشن است.

در مورد واسطه در ثبوت، خودِ عبادت، منهى عنه است، اگرچه وساطت جزء يا شرط يا وصف، سبب تعلّق نهى به عبادت گرديده است. همان طور كه تغيّر ماء، سبب مىشود كه ماء، حقيقتاً اتصاف به نجاست پيدا كند.

امّا در مورد واسطه در عروض، خودِ عبادت، منهى عنه نيست. اين مانند حركت جالس سفينه است كه متحرك حقيقى عبارت از نفس سفينه است و اسناد تحرك به جالس سفينه، بر سبيل مجاز است. پس در اين صورت، منهى عنه حقيقى همان جزء يا شرط يا وصف است.(1)

نتيجه بحث در مقدّمه نهم:

از آنچه گفته شد معلوم گرديد كه بيان مرحوم آخوند در اين مقدّمه هيچ ربطى به مسأله اصولى ما ـ كه به عنوان بحث كبروى است ـ ندارد.

پس از فراغت از مقدّمات، وارد اصل بحث مىشويم:

1 ـ كفاية الاُصول، ج1، ص292 ـ 294