قبل از ورود به بحث ضدّ، لازم است مقدّماتى را مطرح كنيم:
مقدّمه اوّل
آيا مسأله ضدّ، يك مسأله اصولى است؟مرحوم نائينى مىفرمايد: مسأله ضدّ، يك مسأله اصولى است و اين گونه نيست كه به صورت استطرادى در علم اصول بحث شده باشد، زيرا ضابطه مسأله اصولى اين است كه نتيجه آن بتواند در طريق استنباط حكم فرعى واقع شود و اگر ما قائل شويم كه «امر به شىء مقتضى نهى از ضد است»، چنانچه ازاله ـ كه يك واجب اهمّ است ـ مأموربه واقع شود، صلاة ـ كه يك واجب مهمّ است ـ در مقام مزاحمت با ازاله، حرام خواهد شد و اين خود يك حكم فرعى كلّى است كه مجتهد به همين صورت در رساله خود مطرح مىكند كه «صلاة، با آن همه اهميتى كه دارد و عمود دين است، چنانچه در مقام مزاحمت با يك واجب اهمّ قرار بگيرد، حكم به حرمت آن مىشود»