دروس هیئت و دیگر رشته های ریاضی نسخه متنی

بار پس از آنكه كلمب آمريكا را كشف كرد بدان قاره سفر كرده و از اين رو آن سرزمين به نام او موسوم شده است]). و در واژه([ كارتيه])گويد([ : ژاك كارتيه ملاح فرانسوى متولد در([ سنت مالو])بسال 1534 . وى از طرف فرانسواى اول براى اكتشاف به شمال اقيانوس اطلس فرستاده شد و ارض جديد و كانادا را كه سواحل آن به سال 1497 توسط([ كابو])كشف شده بود يافت . و از اين ممالك ديدن كرد و به نام پادشاه فرانسه حق مالكيت آن را بدست آورد . ( 1491 1557 ) بيوگرافى كريستف كلمب ايتاليايى و شامپلن ( شامپوليون فرانسوى ) هر يك در واژه مربوط به خودش در لغت نامه ياد شده آمده است رجوع بفرمائيد . و در ترجمان ماژلانMagellan ) ) از لاروس نقل به ترجمه كرده است كه([ : ماژلان دريانورد پرتقالى است ( 1470 1521م ) كه در سال 1520 تنگه ماژلان را كشف كرد . وى نخستين كسى بود كه سفر دور دنيا را پيش گرفت ولى در فيليپين كشته شد])و نيز در بيان تنگه ماژلان گويد([ : ماژلان تنگه ايست در جنوب آمريكاى جنوبى ( شيلى ) و شمال([ ترودفو])كه به نام كاشف آن ماژلان نامگذارى شده است .

قوله([ : و چون دائره عظيمه اى از دوائر ميول فرض كنند]). . . دائره ميل را در درس دهم شناخته ايم و تعريف آن را به خوبى دانسته ايم . حال گوييم : هر گاه دائره ميلى را از سطح فلك به روى زمين آوريم با دائره استواى ارضى بر زواياى قائمه تقاطع مى كند . و در درس بيستم بدست آورده ايم كه دائره استواء كره ارض را به دو نصف متساوى شمالى و جنوبى قسمت مى كند پس كره زمين به يك دائره عظيمه ميل و خط استواء به چهار ربع متساوى قسمت مى شود . از دروس گذشته معلوم شده است كه خط استواء واحد شخصى است بخلاف دائره ميل كه آنرا افراد غير متناهى است چه اين كه از هر نقطه زمين يا فلك أعنى سطح جسم كل عالم جسمانى چنانكه در دروس گذشته مكرر بدان اشارت شده است مى توان دائره ميلى گذارند كه با معدل النهار يا خط استواء بر زواياى قائمه تقاطع كند .

بنابراين كره ارض با فرض تقاطع هر دائره ميل با خط استواء به چهار ربع متساوى تقسيم مى شود . و لكن به نحو اطلاق از تقاطع هر دائره ميل با خط استواء يك ربع ارض يك ربع مسكون شمالى نخواهد بود بلكه براى حصول اين امر بايد دائره ميل را مشخص كرد و عبارت را بدين نحو تعبير نمود كه : هر گاه دائره ميلى از دو طرف منتهاى عمارت شرقى و غربى معموره ارض بگذرد از چهار ربعى كه بر سطح ارض از تقاطع اين دائره ميل با خط استواء حاصل مى شود يك ربع شمالى آن ربع مسكون است . از بيانى كه تقديم داشته ايم دانسته مى شود كه عبارت مذكور زبده در تاديه اين مطلب ناتمام است زيرا كه به نحو اطلاق گفته است([ : و چون دائره عظيمه اىاز