دروس هیئت و دیگر رشته های ریاضی نسخه متنی

تمرين دروس گذشته را نيز در بردارد پس بدان كه : در درس پنجم و دوازدهم گفته آمد كه شمس را هيچگاه عرض نبود يعنى هميشه در سطح عظيمه منطقة البروج است لذا دائره منطقة البروج را دائره شمسيه نيز مى گويند و بدين سبب غايت ميل شمس از معدل النهار به قدر ميل كلى است و ميل كلى و مقدار آن در درس 8 و 9 گفته آمد كه در اين زمان ما 25 23 و در حدود 50 ثانيه است . و در درس 32 دانسته ايم كه عرض مكه مكرمه 21 درجه و در حدود 25 دقيقه شمالى است و از آفاق ذوظلين است لاجرم چون ميل شمس شمالى شود كه در جهت با مكه معظمه موافق بود در دو درجه كه در دو طرف ميل كلى است ميل شمالى آن با عرض مكه متحد خواهد بود و آن دو درجه يكى هفتم جوزاء يعنى هفتم خورداد و ديگرى بيست و سوم سرطان يعنى 23 ماه تير است كه ميل شمالى شمس به قدر عرض مكه مشرفه است . پس هر گاه شمس در درجه هفتم جوزاء بود چون مركز آن به دائره نصف النهار مكه رسد بر سمت راس مكه خواهد بود و ارتفاع آن بغايت يعنى نود درجه برسد و شاخص را در آن هنگام در مكه و همچنين اشخاص را ظل نبود . و پس از آن تا به بيست و سوم سرطان برسد هر روز در هنگام موافات مركز جرم شمس به حلقه نصف النهار در شمال مكه خواهد بود و ظل شاخص بسوى جنوب مكه و در بيست و سوم سرطان حكم هفتم جوزاء است و بعد از 23 سرطان تا به 7 جوزاء برسد هر روز در هنگام موافات جرم آن به دائره نصف النهار بعكس مذكور در جنوب مكه و ظل شاخص به سمت شمال مكه است . و اكنون مورد نظر ما در طريق سمت قبله يابى رسيدن مركز جرم شمس به دائره نصف النهار مكه در هفتم جوزاء و بيست و سوم سرطان است . و در درس 43 از طول و عرض بلاد راه تعيين مواضع بلاد را نسبت به يكديگر به خوبى فرا گرفته ايم و درين مسئله خاص قبله يابى فقط معرفت طول و تفاوت طول بين مكه و بلد كافى است و نيازى به معرفت عرض و تفاوت عرضين نيست فتبصر . چون اين مطالب را به خاطر آورده اى حال گوييم : در هر دوره سال شمسى خورشيد در اول ظهر حقيقى مكه مكرمه دوبار به سمت راس مكه مى رسد كه در آن دو وقت شاخص و اشخاص را در مكه سايه نيست . هر يك از آن دو وقت زمانى است كه ميل شمالى شمس از معدل النهار به قدر عرض مكه است در اين دو وقت هر كس رو بروى آفتاب به ايستد مواجه قبله و به سمت آن خواهد بود و يا اگر شاخصى در زمين مستوى نصف