دروس هیئت و دیگر رشته های ریاضی نسخه متنی

رم ندنر ) حالا بقاعده اربعه متناسبه گوييم : م ح ند پx لط طرفين را بقاعده جدول ضرب ستينى باسلوب ضرب شبكه اى كه در آخر فصل چهارم باب اول خلاصة الحساب شيخ بهائى و بتفصيل در صفحه دهم زيج بهادرى و نيز در صفحه 213 و 214 و باز در صفحه 284 تا 289 جامع بهادرى و در باب سوم مقاله مفتاح الحساب غياث الدين جمشيد كاشى ( ص 71-66 ط سنگى ) بيان شده است درهم ضرب مى كنيم بدين صورت : ضرب دقيقه در ثالثه رابعه مى شود ( يعنى مضروب دقيقه و مضروب فيه ثالثه باشد حاصل رابعه است بتفصيلى كه در باب ياد شده مفتاح الحساب بيان شده است و همچنين در جامع بهادرى ص 289-284 ) پس حاصل ضرب شده است كوه مر اين حاصل را بر قوس تعديل النهار اول سرطان بعرض لد افزوديم حاصل بر كونان شده است ( كونان ] كوه مر بعلاوه برها موح ) اين حاصل را مطابق ضابطه درس 64 تضعيف كرده ايم حاصل لدنح مح م شده است و اين حاصل را تبديل بساعات و دقائق و ثوانى زمانى كرده ايم حاصل به عه بط قه نه له شده است و اين حاصل را بر نصف دور افزوديم نهار اطول عرض قم بدست آمده است كه بدعه بط قه له نه است . و بر اين قياس مقدار زمان روزهاى ديگر و نصف النهار هر روز را بدست مى آوريم . راقم در سنواتى كه تقويم ساليانه استخراج مى كرده مطابق دستور فوق و ضابطه ياد شده نصف النهار بعرض تهران را كه له ما لح شمالى است و نهار اطول آن دعه كه قد ولثه زمانى است در تمام دوره سال شمسى حساب كرده است و در اين جدول ذيل كه نموده مى شود گردآورده است . جدول اول تعديل نهار عرض له ما لح مبتدا از درجه فلكى تا ثالثه فلكى است و دو جدول ديگر اجزاى فلكى تبديل بساعات و دقائق زمانى شده است مبتدا از ساعات زمانى تا ثوالث زمانى .

تنبيه و تذكره

در دروس پيشين گفته ايم كه هرگاه مقدار ساعات شبانه روزى افقى استخراج شده است تمام آفاق و بلاد ديگرى كه با آن افق در عرض و جهت مشتركند مقدار ساعات شبانه روزى آنها بهمان مقدار خواهد بود اگرچه بحسب اختلاف طول تقدم و تأخر در حدوث ليل و نهار دارند . مثلا همين جداول سه گانه براى مقدار تعديل الايام و نصف النهار تمام آفاقى است كه با تهران هم عرض و هم جهت اند . اين جداول سه گانه براى استخراجات بعدى شما نمونه و سرمشقى خواهند بود .