دروس هیئت و دیگر رشته های ریاضی نسخه متنی

اینجــــا یک کتابخانه دیجیتالی است

با بیش از 100000 منبع الکترونیکی رایگان به زبان فارسی ، عربی و انگلیسی

دروس هیئت و دیگر رشته های ریاضی - نسخه متنی

حسن حسن زاده آملی

| نمايش فراداده ، افزودن یک نقد و بررسی
افزودن به کتابخانه شخصی
ارسال به دوستان
جستجو در متن کتاب
بیشتر
تنظیمات قلم

فونت

اندازه قلم

+ - پیش فرض

حالت نمایش

روز نیمروز شب
جستجو در لغت نامه
بیشتر
لیست موضوعات
توضیحات
افزودن یادداشت جدید

گرد آورد . بارى در بيان هدف مذكور گوييم كه نخست بايد جدول طول و عرض بلاد را در دست داشته باشيم كه داريم چنان كه در درس پنجاه و سوم بطور مستوفى تقرير و تحرير كرده ايم . و پس از آن كه عرض بلدى مفروض از آفاق ياد شده را به خوبى دانسته ايم به سراغ ميل شمس مى رويم . نحوه تحصيل ميل كلى و ميول جزئيه با آلات رصدى و براهين رياضى هندسى به تفصيل در پيش است . در جداول ازياج ميل شمس را در دوره سال مبتنى بر مقدار ميل كلى كه در مراصد تحصل كرده اند نگاشته اند و ما جدول ميل شمس را در اين درس از زيج بهادرى نقل مى كنيم . ميل كلى برصد اين زيج كحكر دقيقه است چنانكه در صفحه 26 طبع اول آن بدان نص دارد و طريق تحصيل آن را در صفحه 522 طبع اول جامع بهادرى از آلت رصدى([ ذات الحلقتين])بيان فرموده است .

درس هشتم و نهم و دهم اين دروس در بيان و تعريف ميل كلى است و چند طريق در تحصيل آن نيز در دروس ديگر گفته آمد . و نيز در درس سى و پنجم در مرصد و مبدأ تاريخ زيج بهادرى سخن رفت . اين جداول ميل شش صفحه اند كه از صفحه 215 تا 220 زيج بهادرى اند مشتمل بر درجات و دقائق ميل شمس در بروج دوازده گانه . جانب يمين و يسار آنها ارقام درجات از ها درجه تا كط درجه و در فوق و تحت آنها ارقام دقائق پنج دقيقه از ها دقيقه تا([ نه])دقيقه و در ميان هر پنج دقيقه تا پنج دقيقه ديگر تفاضل نگاشته آمد . مقدار ميل شمس در ملتقاى هر درجه با دقيقه مبتدء از درجه نوشته شده است چنانكه مقدار تفاضل مبتدء از دقيقه . در واقع مقدار ميل يك ربع منطقه محاسبه شده است كه سه ربع ديگر به همان وزان دانسته مى شوند كما لا يخفى علاوه اين كه در دروس گذشته شرح آن گذشت .

تذكره

در دروس اوائل اين كتاب خوانده ايم كه دائره منطقة البروج كه مسير شمس بر آنست دائره معدل النهار را بر دو نقطه متقابل متقاطع است از اين جهت نصف منطقة البروج جانب شمال از معدل النهار واقع است و نصف ديگر جانب جنوب از آن . و دو نقطه تقاطع را كه مشترك ميان معدل النهار و منطقة البروج اند اعتدالين خوانند . آن نقطه كه چون آفتاب از آن متجاوز شود در نصف شمالى رود آن نقطه را اعتدال ربيعى و رأس الحمل خوانند و ديگرى را اعتدال خريفى و رأس الميزان . و اين دو نقطه اعتدال عديم الميل اند يعنى هرگاه آفتاب بر يكى از اين دو نقطه باشد بر نفس معدل النهار بود و چون از اين نقطه متجاوز شود آنا فانا از معدل النهار متباعد گردد تا آنكه در منتصف دو نقطه تقاطع رسد در اين وقت بغايت بعد خود

/ 526