دروس هیئت و دیگر رشته های ریاضی نسخه متنی

صفى پورى در ماده([ هرم])منتهى الأرب تاريخ هرمان را بى طائر آورده بدين صورت([ : قد بنى الهرمان و النسر في السرطان])بنابراين احتمال مى رود كه مقصود نسر واقع باشد نه نسر طائر . نسر واقع از قدر اول در صورت شلياق واقع است كه از صور شمالى است و بر خرفقه حامله آن قرار دارد . طول آن در زيج مذكور : جدى چهارده درجه و بيست و پنج دقيقه است ( ط ـد كه قه ) است و عرض آن شصت و دو درجه . نسر واقع نيز از شظاياى عنكبوت است . عبدالرحمن صوفى در([ صور الكواكب])به هر دو - اعنى نسر طائر و نسر واقع - تصريح كرد . در آن گفت : ([ الميزان المشهور الذى يرسم على الاصطرلاب و هو النسر الطائر من القدر الثانى من أعظمه في ما بين المنكبين])و در اين گفت([ : النير المشهور من القدر الأول و هو الذى يرسم على الاصطرلاب و يسمى النسر الواقع]). كيف كان مبدأ زيج بهادرى كه تاريخ آن طغيانى است روز سه شنبه غره وسطى محرم يكهزار و دو صد و پنجاه و يك ناقصه هجرى است . و امروز پنجشنبه سوم ماه جمادى الاولى سنه 1411 هـ . ق مطابق اول ماه آذر 1369 هـ . ش است كه به در است اين درس اشتغال داريم هرگاه بطور متوسط بين دو زمانه سريع و بطيى ء نام برده هر هفتاد سال را يكدرجه بگيريم و از اول سرطان محسوب بداريم از تاريخ مذكور نسر طائر تاكنون اگر هيچ دوره را تمام نكرده باشد در حدود چهارده هزار و هشتصد و چهل سال و نسر واقع در حدود سيزده هزار و پانصد و هشتاد سال است .

جناب شيخ رئيس در طبيعيات شفاء هرمان مصر را نام برد و اظهار مى دارد كه آنچه در هرمان نوشته اند بر اثر بعد عهد نمى دانيم چه نوشته اند - يعنى از خواندن آن نوشته ها ناتوانيم . در آخر فصل دوم مقاله نخستين فن چهارم آن گويد : ([ . . . و لكن التاريخ فيه لا يضبط فان الامم يعرض لهم آفات من الطوفان و الأوبية و يتغير لغاتهم و كتاباتهم فلاندرى ماذا كتبوا ؟ و ما الذى قالوا ؟ و هوذا يوجد فيكثير من الجبال و بالهرمين بمصر على ما بلغنى كتابات منها ما لايمكن إخراجه و منها ما لايعرف لغته]). ( طبيعيات شفاءج 1 طبع رحلى چاپ سنگى ص 229 ) مطالبى تاريخى و خواندنى و دانستنى در كتب ذيل راجع به هرمان مصر آمده است :

1 - در ماده([ هرم])تاج العروس زبيدى .

2 - كتاب([ حسن المحاضرة في اخبار مصر و القاهره])تأليف جلال الدين سيوطى . ( ط 1 ص 31 به بعد )

3 - كتاب([ العصور القديمه])تأليف دكتر جايمس هنرى براستد به تعريب داود قربان . ( ط 1 از ص 34 به بعد )

4 - تاريخ مصر قديم به ترجمه فارسى از دكتر احمد بهمنش ( ط 3 دانشگاه تهران ج 1 ص 116 و 154 ) متن اين كتاب به وسيلهEtienne D ioton وJacques Vandien تنظيم شده است . به بيان برخى ديگر از عبارات برهان باز گرديم : آنكه در مقدمه دوم گفته است([ : و اين زاويه بقدر قوس ارتفاع است])بدين جهت كه زاويه ياد شده زاويه مركزى است به بيانى كه در درس دوم و دوازدهم گفته آمد . مطلب ديگر اين كه زاويه مركزى مثلث مذكور هر چند در مركز ارض صورت مى گيرد نه در سطح آن و لكن نصف قطر ارض را در اين گونه مسائل قدر مخصوص و معتنى به نيست چنانكه در درس 62 در بيان اختلاف منظر دانسته شده است . آن كه در