دروس هیئت و دیگر رشته های ریاضی نسخه متنی

تمام مى كنيم . مثال : ( ش 87 ) كانوKano ) ) از بلاد نيگورياNige ia ) ) عرض شمالى آن 11 درجه و 34 دقيقه و طول شرقى آن 9 درجه و 12 دقيقه پس تفاوت مابين الطولين 30 درجه و 38 دقيقه و تفاوت مابين العرضين 9 درجه و 51 دقيقه است . ( شكل شماره 87 )

د - اگر بلد شمالى باشد و طول شرقى آن بيش از طول مكه باشد و لكن عرض آن كمتر از عرض مكه باشد مكه در شمال غربى بلد مفروض واقع است . پس در اينصورت از دو نقطه جنوب و شمال دائره هنديه تفاوت مابين الطولين به سوى مغرب مى شماريم و از دو نقطه مشرق و مغرب دائره بقدر تفاوت مابين العرضين به سوى شمال و عمل را به دستور مذكور خاتمه مى دهيم .

هـ - اگر بلد شمالى باشد و طول شرقى آن از طول مكه كمتر و لكن عرض آن از عرض مكه بيشتر باشد در اين فرض مكه در جانب جنوب شرقى بلد واقع است . در اين صورت از دو نقطه جنوب و شمال دائره بقدر تفاوت مابين الطولين به سوى مشرق مى شماريم و از دو نقطه مشرق و مغرب دائره به قدر تفاوت مابين العرضين به سوى جنوب و عمل را تمام مى كنيم .

و - اگر بلد شمالى باشد و عديم الطول مانند گرنويچ و ديگر آفاق شمالى كه با آن در سطح يك دائره نصف النهارند در اين صورت طول مكه را به منزله مابين الطولين بايد گرفت و تفاوت مابين العرضين را نيز أخذ بايد كرد و عمل را انجام بايد داد . پس اگر عرض بلد كمتر از عرض مكه است مكه در جهت شمال شرقى بلد مفروض واقع است مانند وجه سوم و اگر عرض بلد بيشتر از عرض مكه است مكه در جانب جنوب شرقى بلد واقع است چون وجه پنجم . مثال : ( ش 88 ) بلد مفروض گرنويچ كه مرصد لندن و مبدأ طول است . عرض شمالى آن 51 درجه و 28 دقيقه پس تفاوت مابين العرضين 30 درجه و 31 دقيقه است . از دو نقطه جنوب و شمال دائره به قدر طول مكه يعنى 39 درجه و 50 دقيقه كه به منزله مابين الطولين است به سوى مشرق ميشماريم و خط طول را كه - ا ب - است رسم مى كنيم و از دو نقطه مشرق و مغرب دائره بسوى جنوب بقدر مابين العرضين مى شماريم و خط عرضى را رسم مى كنيم كه در نتيجه ط ى - خط سمت قبله گرنويچ است .

ز - اگر بلد شمالى باشد و طول آن غربى خواه مساوى طول مكه باشد و خواه كمتر از آن و خواه بيشتر از آن به هر تقدير طول غربى بلد را با طول مكه جمع بايد كرد پس به قدر مجموع طولين از دو نقطه جنوب و شمال دائره به سوى مشرق ( شكل شماره 88 ) بايد شمرد و پيش رفت