اين كه عبارتى در بحث قبله مدينه از كتاب راه سعادت نام برده بايد تصحيح شود چه اين كه جناب استاد فرمودند : ([ اما طول مكه را در زيجهاى قديم مانند زيج هندى نود ( 90 ) درجه نوشته اند و مدينه را 75 درجه و 20 دقيقه كه تفاوت بين الطولين 14 درجه و 40 دقيقه مى گردد و انحراف قبله مدينه به طرف مشرق بسيار مى شود با اين كه محراب پيغمبر - صلى الله عليه و آله و سلم - اين اندازه انحراف ندارد]). نگارنده گويد :نسخه زيج هندى استاد - روحى فداه - در دست اين حقير است طول مكه مكرمه در آن با حرف جمل بدين صورت مكتوب است([ : عرها])يعنى 77 درجه است زيرا كه([ ها])به معنى صفر است چنان كه در درس پانزدهم گفته آمد پس([ عرها])يعنى 77 درجه تمام . و طول مدينه منوره در نسخه زيج مذكور با حروف جمل بدين صورت است([ : عه ك])يعنى 75 درجه و 20 دقيقه است كه تفاوت بين الطولين يك درجه و چهل دقيقه ( 1 درجه و 40 دقيقه ) است و قريب به واقع است . و لكن آن جناب رقم([ عر])را([ ص])خوانده است زيرا كه در نسخه نام برده از حيث كتابت خيلى رقم([ عر])قريب به صورت([ ص])نوشته شده است . چند نسخه از رسائل خطى قدماء در طول و عرض بلاد و همچنين چند نسخه از ازياج كه در تصرف راقم است عرض مكه را 21 درجه و 40 دقيقه و طول آنرا از جزائر خالدات 77 درجه و 10 دقيقه و در بعضى از آنها 77 درجه بدون دقائق گفته اند و طول مدينه را 75 درجه و 20 دقيقه و عرض آنرا 25 درجه گفته اند كه اختلاف بين طولين 1 درجه و 50 دقيقه است و به محاسبه بيرونى تفاوت بين طولين كمتر از ربع درجه است چنان كه به نظر دقيق اهل اروپا طول مكه از گرنويچ 39 درجه و 50 دقيقه و عرض آن 21 درجه و 25 دقيقه و طول مدينه را 40 درجه و عرض آن را 25 درجه گفته اند كه مكه و مدينه تقريبا در تحت يك فلك نصف النهار واقع اند و انحراف قبله مدينه از جنوب به مغرب 14 دقيقه و 53 ثانيه است كه به ربع درجه هم نمى رسد . پس محاسبه ديروز بيرونى و امروز
لطفا منتظر باشید ...
