دروس هیئت و دیگر رشته های ریاضی نسخه متنی

بوده باشد مدارش در دوره يكبار در جهت قطب ظاهر و در جهت انحطاط معدل يعنى بر قطب دائره اول سموت كه مماس با افق است با افق تماس كند و از افق غروب نكند و يك دوره تمام بر جهت ظاهر افق يعنى فوق افق دور زند دورى حمائلى كه قريب به رحوى باشد لاجرم ظل شاخص دائره بود . چون شمس به حركت خاصه خود بعد از اول حمل بدان نقطه رسد مدارش اعظم مدارات ابدى الظهور گردد و تا به نقطه دوم قبل از اول ميزان فوق افق دور زند . و از نقطه نخستين پيوسته بواسطه حركت خاصه اش ارتفاع آن از افق هر دور زياده شود تا بر وسط قوس ابدى الظهور يعنى نقطه منقلب ظاهر برسد و در آنگاه چون مركز آن با دائره نصف النهار در جهت قطب خفى معدل النهار يعنى در جهت جنوب موافات كند غايت ارتفاعش نسبت به ديگر مدارات نقاط قوس مذكور در آن افق است و مدت بودنش در تمام اين قوس يعنى همه آن قوس كه منقلب ظاهر در منتصف آن و محدود به دو نقطه ياد شده است نهار اطول آن بلد بود اگر چه قريب به شش ماه رسد .

و چون شمس از منتصف قوس مذكور بگذرد ارتفاعش نقصان پذيرد تا به نقطه طرف ديگر آن قوس كه به سوى اول ميزان بود كه در اين نقطه نيز مدار شمس اعظم مدارات ابدى الظهور بود و پس از اين نقطه بنياد طلوع و غروب نمايد تا بعد از اول ميزان به نقطه اى رسد كه ميل آن از معدل مساوى با تمام عرض بلد بود و مدار او اعظم مدارات ابدى الخفاء بود و مماس افق بر قطب ديگر دائره سموت كه در جانب قطب خفى معدل است مى گردد و بعد از آن طلوع نكند و پيوسته بواسطه حركت خاصه اش انحطاط آن در هر دوره از افق زيادت پذيرد و از افق دور شود تا به ميان قوس ابدى الخفاء رسد كه آن غايت انحطاطش از افق است و باز انحطاط نقصان پذيرد تا در طرف ديگر آن قوس كه بسوى اول حمل است مماس با افق شود و مدارش نيز اعظم مدارات ابدى الخفاء بود و پس از آن بنياد طلوع و غروب نمايد تا باز به نقطه نخستين بعد از اول حمل رسد كه مدارش اعظم مدارات ابدى الظهور گردد و هكذا فلن تجد لسنة الله تبديلا و لن تجد لسنة الله تحويلا . قوسين ابدى الظهور و ابدى الخفاء بواسطه تزايد عرض بلد پيوسته زياده مى گردند