لطفا منتظر باشید ...
بيان
در شكل 15 بوجه اول گفته بود : عرض بلد ] 35 ] 2 : 75 ] ( 45 ] 20 بعلاوه 25 ) ح ح 45 بعلاوه ح ر 25 و بنابر اين وجه كه در جامع بهادرى گفته است : عرض بلد ] 35 ] ح ر 25 بعلاوه 10 ] 2 : 20 ] ح ر 25 ح ح 45 و يا اين كه : عرض بلد ] 35 ] 10 ح ح 45 10 ] 2 : 20 ] ح ر ح ح و لكن ظاهر است كه عبارت در وجه اول([ : اگر كوكب ثابت ابدى الظهور از سمت راس در جانب قطب خفى معدل نگذرد])شمول و عموم آن بيش از عبارت وجه دوم است كه([ : اگر اين هر دو ارتفاع در يك جهت باشند از سمت الراس])زيرا كه اين وجه شامل آن كه ارتفاع اعظم بر سمت الراس بود نيست .و نيز در تحصيل عرض بلد از مدار كوكب ثابت ابدى الظهور در صورت شق دوم اعنى اگر آن مدار از سمت الراس در جانب قطب خفى افتد تعبيرات متعدد داشته اند و باز مال همه يكى است : قوشچى در شرح زيج الغ بيكى گفته است : ([ و اگر مدار يومى كوكب ابدى الظهور از سمت الراس در خلاف جهت عرض بلد گذرد تمام ارتفاع او را يعنى ارتفاع مدار خلاف جهت عرض بلد كه ارتفاع اعظم است تمام اين ارتفاع اعظم را تا نصف دور اين حال باشد از اين جهت به جاى ارتفاع استعمال مى كنند])و عبارت متن زيج الغ بيكى اين بود([ : و اگر ثابته اى ابدى الظهور از سمت الراس در جانب قطب خفى گذرد بجاى ارتفاع اعظم تمام او تا نصف دور مستعمل بايد داشت و عمل به پايان رسانيد])و قريب به همين تعبير از زيج بهادرى نقل كرده ايم . و ليكن در جامع بهادرى چنين تعبير كرده است([ : و اگر اعظم ارتفاع ما بين سمت الراس و قطب خفى بود در اينصورت اعظم ارتفاع را از يكصد و هشتاد نقصان كنند و نصف باقى را بر اصغر ارتفاع افزايند عرض بلد حاصل آيد و جهت عرض جهت اصغر ارتفاع باشد]). و حق اين است كه مى فرمود : و نصف باقى را بر نصف اصغر ارتفاع افزايند عرض بلد حاصل آيد
