دروس هیئت و دیگر رشته های ریاضی نسخه متنی

چون اعداد هزاران مضاعف گردد آن را بر حرف غ كه رقم هزار است مقدم دارند . مثال : بغ دو هزار قغ صد هزار خلهغشسد ششصد و سى و پنجهزار و سيصد و شصت و چهار و بر اين قياس چندان كه حاجت باشد مى بايد نوشت .

رسم الخط حرف ك در اول ارقام مركبه در كتب فن سركج بدين صورت است : ال . مثلا كب را چنين نويسند : كب و كط را چنين : كط و بر اين قياس . و حرف ج را كه عدد آن سه است فقط به ترقيم سر آن بدون نقطه اكتفا كنند يعنى ح نويسند اما در تضاعيف هزار نقطه مى زنند . پس كج و لج را چنين نويسند : لح و بر اين قياس . و هر گاه در جائى اتفاق افتد كه رقم نباشد صفرى بنهند بدين گونه : . در اين جدول حصه عدد هر يك از حروف بيست و هشت گانه به ترتيب ابجدى از يگان كه مخفف يك گان است و ده گان و صدگان ذكر شده است . و در اين دو بيت اعداد حروف جمل ابجدى نيكو به نظم آورده شده است :

ابجد و هوز و دگر حطى از يكى تا ده است بهر شمار كلمن سعفص است تا به نود قرشت ثخذ و ضظغ به هزار و ديگرى نيز در بيان حساب جمل نيكو سروده است :

يگان يگان شمر ابجد حروف تا حطى چنانكه از كلمن عشر عشر تا سعفص پس آنگه از قرشت تا ضظغ شمر صدصد دل از حساب جمل كن تمام مستخلص در زيجات و ديگر كتب فن رسم الخط ب بدون نقطه است بدين صورت و در بسيارى از زيجات و كتب و رسائل قدماء در اين فن رسم بوده است كه به جاى ب تنها يك نقطه گذارند بدين صورت بلكه در نوشته هاى متاخرين نيز همين رسم را بكار داشته اند . و در تضاعيف هزار باء را نقطه گذارند . چنان كه ى را در ارقام مركبه نقطه نمى گذارند مثلا يعنى 11 12 13 . وى مفرد را چنين مى نويسند . وج را چنان كه گفته ايم . و د مفرد را بدين صورت . و چون با ارقام مركبه در آخر آيد بدين صورت و يا بدين صورت يعنى 14 . وه مفرد به صورت خود است و در آخر ارقام مركبه بدين صورت يعنى 15 . و در اول و وسط ارقام مركبه گاهى يك چشمى نويسند و گاهى دو چشمى بدين صورت خلهغشسد و يا خلهغشسد كه عدد آن گفته آمد