ترجمه تفسیر المیزان جلد 1

مقدمه، ص 21

آيات قرآنى مى‏بود مردود مى‏دانستند زيرا تناقض آيات با انسجام اعجاز آميز كتاب الهى سازگار نيست.

2- مرحوم علامه قدس سره سيرى طولانى و عميق در سنّت مسلّمه معصومين عليهم السلام داشتند و لذا هر آيه كه طرح مى‏شد طورى آن را تفسير مى‏كردند كه اگر در بين سنّت معصومين عليهم السلام دليل يا تأييدى وجود دارد از آن بعنوان استدلال يا استمداد بهره بردارى شود و اگر دليل يا تأييدى وجود نداشت به سبكى آيه محلّ بحث را تفسير مى‏نمودند كه مناقض با سنّت قطعى آن ذوات مقدّسه نباشد زيرا تباين قرآن و سنّت همان افتراق بين اين دو حبل ممتد الهى است كه هرگز جدايى پذير نيستند

«لن يفترقا حتّى يردا على الحوض» «1».

3- مرحوم علّامه قدس سره تبحرى كم نظير در تفكر عقلى داشتند و لذا هر آيه مورد بحث را طورى تفسير مى‏نمودند كه اگر در بين مبادى بيّن يا مبيّن عقلى دليل يا تأييدى وجود داشت از آن در خصوص معارف عقلى و نه احكام تعبدى به عنوان استدلال يا استمداد بهره بردارى شود و اگر بحث‏هاى عقلى در آن باره ساكت بود طورى آيه معنونه را معنا مى‏نمودند كه با هيچ دليل قطعى عقلى مخالف نباشد و هر وجه يا احتمالى كه با موازين قطعى عقلى- و نه مبانى غير قطعى يا فرضيّه‏هاى علمى- مناقض بود باطل مى‏دانستند زيرا تناقض عقل و وحى را هم عقل قطعى مردود مى‏داند و هم وحى الهى باطل مى‏شمرد چون هرگز دو حجّت هماهنگ خداوند سبحانه مباين هم نخواهند بود بلكه عقل چراغى است روشن و وحى صراطى است مستقيم كه هيچكدام بدون ديگرى سودى ندارد.

4- علامه قدس سره در علوم نقلى مانند فقه و اصول و ... صاحب نظر بوده و از مبانى مسلّمه آنها اطلاع كافى داشتند و لذا اگر ادلّه يا شواهدى از آنها راجع به آيه مورد بحث وجود نمى‏داشت هرگز آيه را بر وجهى حمل نمى‏نمودند كه با مبانى حتمى آن رشته از علوم نقلى ياد شده مناقض باشد بلكه بر وجهى حمل مى‏كردند كه تباينى با آنها نداشته باشد زيرا آن مطالب گرچه فرعى بشمار مى‏آيند ولى به استناد اصول يقينى قرآن و سنّت‏

(1) بحار ط بيروت ج 89 ص 80.