صلاح ذاتى داراى مراتبى است و رسول اللَّه (ص) و آل او داراى بالاترين مراتب آنند - ترجمه تفسیر المیزان جلد 1

صفحه 461

از صالحان بود، و با اينكه انبيايى پائين‏تر از وى به حكم همين آيه از صالحان بودند، مع ذلك او از خدا ميخواهد كه به صالحان قبل از خود ملحق شود، معلوم مى‏شود كه قبل از او صالحانى بوده‏اند كه او پيوستن به ايشان را درخواست مى‏كند، و خدا درخواستش را اجابت ميكند و در چند جا از كلامش او را در آخرت ملحق بايشان مى‏كند، يك جا مى‏فرمايد: (وَ لَقَدِ اصْطَفَيْناهُ فِي الدُّنْيا وَ إِنَّهُ فِي الْآخِرَةِ لَمِنَ الصَّالِحِينَ، او در آخرت از صالحان خواهد بود). «1»

جاى ديگر مى‏فرمايد: (وَ آتَيْناهُ أَجْرَهُ فِي الدُّنْيا، وَ إِنَّهُ فِي الْآخِرَةِ لَمِنَ الصَّالِحِينَ، ما پاداش او را در دنيا داديم، و در آخرت از صالحان خواهد بود) «2».

و در جاى سوم مى‏فرمايد: (وَ آتَيْناهُ فِي الدُّنْيا حَسَنَةً، وَ إِنَّهُ فِي الْآخِرَةِ لَمِنَ الصَّالِحِينَ، ما در دنيا حسنه‏اى به او داديم، و او در آخرت از صالحان خواهد بود) «3».

صلاح ذاتى داراى مراتبى است و رسول اللَّه (ص) و آل او داراى بالاترين مراتب آنند

اگر خواننده عزيز در آنچه گفتيم دقت كند، بسادگى مى‏تواند بفهمد كه صلاح داراى مراتبى است، كه بعضى ما فوق بعض ديگر است، و آن وقت اگر از روايتى بشنود كه ابراهيم (ع) از خدا مى‏خواسته به محمد و آل او (ع) ملحقش كند، ديگر هيچ استبعاد نمى‏كند، مخصوصا وقتى مى‏بيند كه آيات در مقام بيان اجابت دعاى او، مى‏فرمايد: كه او در آخرت ملحق به صالحان مى‏شود، و رسول خدا (ص) هم اين مقام را براى خود ادعا مى‏كند، و قرآن كريم هم مى‏فرمايد: (إِنَّ وَلِيِّيَ اللَّهُ الَّذِي نَزَّلَ الْكِتابَ، وَ هُوَ يَتَوَلَّى الصَّالِحِينَ، همانا سرپرست من خدايى است كه كتاب را بحق نازل كرد، و هم سرپرستى صالحان را دارد). «4»

چون ظاهر اين آيه اين است كه رسول خدا (ص) ادعاى ولايت براى خود مى‏كند، پس از ظاهرش بر مى‏آيد كه رسول خدا (ص) همان كسى است كه دارنده صلاح مورد آيه است، و ابراهيم (ع) از خدا درخواست مى‏كند به درجه صالحانى برسد كه صلاحشان در مرتبه‏اى بالاتر از صلاح خود او است، پس منظورش همان جناب است.

(وَ وَصَّى بِها إِبْراهِيمُ بَنِيهِ) الخ، يعنى ابراهيم فرزندان خود را به (ملت و كيش) سفارش كرد.

(فَلا تَمُوتُنَّ) الخ، نهى از مردن، با اينكه مردن بدست خود آدمى نيست، و تكليف بايد به امر اختيارى متوجه بشود، از اين باب است، كه برگشت اين امر غير اختيارى باختيار است، چون تقدير كلام چنين است (از اين معنا حذر كنيد، كه مرگ شما را دريابد، در حالى كه بحال اسلام نباشيد)، يعنى همواره ملازم با اسلام باشيد، تا مرگتان در حال اسلامتان واقع شود، و اين آيه شريفه باين معنا اشاره دارد، كه ملت و دين، همان دين اسلام است، هم چنان كه در جاى ديگر فرمود:

1- سوره بقره آيه 130

2- سوره عنكبوت آيه 27

3- سوره نحل آيه 122

4- سوره اعراف آيه 196