كيفيت خواب رسول اللَّه (ص) - ترجمه تفسیر المیزان جلد 1

صفحه 347

و اما گوشت و خون و ناخن و مويش از زن است گفتند: اين را نيز درست گفتى اى محمد، حال بگو بدانيم: چه ميشود كه فرزند شبيه بعموهايش ميشود ولى بدايى‏هايش شباهت پيدا نمى‏كند؟ و يا فرزندى بدايى‏هايش شباهت بهم ميرساند، و هيچ شباهتى بعموهايش ندارد؟ فرمود: از نطفه زن و مرد هر يك بر ديگرى غلبه كند، فرزند بخويشان آن طرف شباهت پيدا مى‏كند، گفتند: اى محمد اين را نيز درست گفتى، حال از پروردگارت بگو كه چيست؟ اينجا خداى سبحان سوره، (قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ) را تا باخر نازل كرد، ابن صوريا گفت: يك سؤال ديگر مانده، اگر جوابم بگويى بتو ايمان مى‏آورم، و پيرويت مى‏كنم، بگو ببينم: از ميان فرشتگان خدا كداميك بتو نازل ميشود. و وحى خدا را بر تو نازل مى‏كند؟ راوى ميگويد: رسول خدا فرمود: جبرئيل، ابن صوريا گفت: اين دشمن ماست چون جبرئيل همواره براى جنگ و شدت و خونريزى نازل مى‏شود، ميكائيل خوبست، كه همواره براى رفع گرفتاريها و آوردن خوشيها نازل ميشود، اگر فرشته تو ميكائيل بود، ما بتو ايمان مى‏آورديم. «1»

كيفيت خواب رسول اللَّه (ص)

مؤلف: اينكه رسول خدا (ص) فرمود: چشمم ميخوابد و قلبم بيدار است تنها در اين حديث نيامده، بلكه احاديثى بسيار چه از عامه و چه از خاصه در اين باب رسيده، و معنايش اين است كه آن جناب با خوابيدن از خود بيخود نميشده، و در خواب ميدانسته كه خواب است، و آنچه مى‏بيند در خواب، مى‏بيند، نه در بيدارى.

و اين حالت گاهى در بعضى از افراد صالح پيدا ميشود، و منشا آن طهارت نفس و اشتغال بياد پروردگار، و مقام او است، علتش هم اين است كه وقتى نفس آدمى بر مقام پروردگار اشراف يافت، اين اشراف ديگر نمى‏گذارد از جزئيات زندگى دنيا و نحوه ارتباطى كه اين زندگى به پروردگار دارد غافل بماند، و اين خود يك نوع مشاهده است كه براى آن گونه افراد دست ميدهد و ما از آن ميفهميم كه آدمى در عالم حيات دنيوى در حال خواب است، حال چه اينكه راستى بخواب هم رفته باشد، يا باصطلاح ما بيدار باشد، خلاصه آن كسى هم كه در نظر ما فرو رفتگان در ماديات و محسوسات، بيدار است، در نظر آن افراد هوشيار، خواب است.

هم چنان كه از امير المؤمنين على بن ابى طالب صلوات اللَّه عليه هم روايت شده كه فرمود:

(الناس نيام فاذا ماتوا انتبهوا) مردم در خوابند، و چون بميرند، بيدار ميشوند، (تا آخر حديث) و بزودى انشاء اللَّه بحث مفصلى پيرامون اين معنا، و نيز كلامى پيرامون ساير فقرات حديث بالا در مواردى كه مناسب باشد در اين كتاب خواهد آمد.

1- مجمع البيان ج 1 ص 167