(شامل رواياتى در ذيل آيات گذشته) - ترجمه تفسیر المیزان جلد 1

صفحه 474

بدان بپردازيد مسائلى است كه فردا از آن بازخواست خواهيد شد.

و اگر اين آيه دو بار تكرار شده، براى اين بود كه يهود و نصارى در اين بگو مگو پا فشارى زيادى داشتند، و از حد گذرانده بودند، با اينكه هيچ سودى بحالشان نداشت، آنهم با علمشان به اينكه ابراهيم قبل از تورات يهوديان و انجيل مسيحيان بوده، و گر نه بحث از حال انبياء و فرستادگان خدا بطورى كه چيزى عايد شود، بسيار خوب است، مانند بحث از مزاياى رسالت انبياء و فضايل نفوس شريفه آنان كه قرآن كريم هم به اين گونه بحث‏ها سفارش كرده، و حتى خودش از داستانهاى ايشان نقل كرده، و مردم را بتدبر در آنها امر فرموده است.

بحث روايتى

(شامل رواياتى در ذيل آيات گذشته)

در تفسير عياشى در ذيل آيه: (قُلْ بَلْ مِلَّةَ إِبْراهِيمَ حَنِيفاً) الخ، از امام صادق (ع) روايت كرده كه فرمود: حنيفيت ابراهيم در اسلام است.

و از امام باقر (ع) روايت كرده كه فرمود: حنيفيت كلمه جامعى است كه هيچ چيز را باقى نمى‏گذارد، حتى كوتاه كردن شارب، و ناخن گرفتن و ختنه كردن از حنيفيت است. «1»

و در تفسير قمى است كه خدا حنيفيت را بر ابراهيم (ع) نازل كرد و آن عبارتست از ده حكم در پاكيزگى، پنج حكم آن از گردن ببالا، و پنج ديگر از گردن بپائين، اما آنچه مربوط است به سر

1- زدن شارب

2- نتراشيدن ريش

3- و طم مو

4- مسواك

5- خلال. «2»

و آنچه مربوط است به بدن

1- گرفتن موى بدن

2- ختنه كردن

3- ناخن گرفتن

4- غسل از جنابت

5- طهارت گرفتن با آب،

اين است حنيفيت طاهره‏اى كه ابراهيم آورد، و تا كنون نسخ نشده، و تا قيامت نسخ نخواهد شد. «3»

مؤلف: طم مو بمعناى اصلاح سر و صورت است، و در معناى اين روايت و قريب به آن احاديث بسيارى در كتب شيعه و سنى آمده است.

و در كافى و تفسير عياشى از امام باقر (ع) روايت آمده، كه در ذيل جمله: (قُولُوا آمَنَّا بِاللَّهِ) الخ، فرمود منظور، على و فاطمه و حسن و حسين (ع) است، كه حكمشان در ائمه بعد از ايشان نيز جارى است. «4» و «5» مؤلف: اين معنا از وقوع خطاب در ذيل دعاى ابراهيم (ع) استفاده ميشود، آنجا كه گفت:

1، 2- تفسير عياشى ج 1 ص 61 حديث 103 و 104

3- تفسير قمى ج 1 ص 391

4- اصول كافى ج 1 ص 415 حديث 19

5- تفسير عياشى ج 1 ص 62 حديث 107