صراط انسان در مسير وجودش و وسعت شعاع عمل او در عالم - ترجمه تفسیر المیزان جلد 1

صفحه 174

براى اينكه اين موجود چند وجبى، علاوه بر اينكه با ساير موجودات طبيعى اختلاط و آميزش دارد، و چون آنها قرب و بعد، و اجتماع و افتراق دارد، و براى رسيدن بمقاصد ساده طبيعيش در آنها تصرفاتى ساده دارد، از آنجا كه مجهز بفكر و ادراك است، تصرفاتى عجيب نيز دارد، كه ساير موجودات آن گونه تصرفات را ندارند، آرى او ساير موجودات را تجزيه مى‏كند، و اجزائش را از هم جدا ميسازد، و از تركيب چند موجود طبيعى چيزها درست مى‏كند، موجود درستى را فاسد، و فاسد را درست مى‏كند، بطورى كه هيچ موجودى نيست مگر آنكه در تحت تصرف انسان قرار مى‏گيرد، زمانى آنچه طبيعت از ساختنش عاجز است، او براى خود ميسازد، و كار طبيعت را مى‏كند، و زمانى ديگر براى جلوگيرى از طبيعت بجنگ با آن برمى‏خيزد.

و كوتاه سخن آنكه: انسان براى هر غرضى كه دارد از هر چيزى استفاده مى‏كند، و آن را بخدمت خود مى‏گيرد، و لا يزال گذشت زمان هم اين موجود عجيب را در تكثير تصرفات، و عميق‏تر ساختن نظريه‏هايش تاييد مى‏كند، تا آنكه خداوند با كلمات خود حق را محقق سازد، و صدق كلام عزيزش را كه فرمود: (وَ سَخَّرَ لَكُمْ ما فِي السَّماواتِ وَ ما فِي الْأَرْضِ جَمِيعاً مِنْهُ، براى شما آنچه در آسمانها و آنچه در زمين است مسخر كرد، در حالى كه همه‏اش از اوست)، «1» نشان دهد، و همچنين صدق آن گفتار ديگرش را، كه فرمود: (ثُمَّ اسْتَوى‏ إِلَى السَّماءِ، سپس باسمان بپرداخت)، «2» چون با در نظر گرفتن اينكه اين كلام در مقام امتنان است، از آن بر مى‏آيد كه استواء خدا بر آسمان نيز براى انسان بوده، و اگر آن را هفت آسمان قرار داد، نيز بخاطر اين موجود در دانه بوده است، (در اينجا خواننده عزيز را سفارش مى‏كنم در اين باره بيشتر دقت بفرمايد).

صراط انسان در مسير وجودش و وسعت شعاع عمل او در عالم

پس صراط انسان در مسير وجودش را فهميديم، و اين وسعت شعاع عمل انسان در تصرفاتش در عالم كون، همان است كه خداى سبحان نيز آن را بيان نموده، كه از كجا آغاز ميشود، و بكجا ختم مى‏گردد؟.

مبدأ حيات دنيوى انسان

چيزى كه هست قرآن كريم همانطور كه احيانا مبدأ حيات دنيوى انسان را كه از آن شروع نموده، عالم طبيعت و كون شمرده، و هستيش را مرتبط با آن معرفى مى‏كند، در عين حال آن را مرتبط با پروردگار متعال نيز ميداند، و مى‏فرمايد: (وَ قَدْ خَلَقْتُكَ مِنْ قَبْلُ، وَ لَمْ تَكُ شَيْئاً، من تو را از پيش آفريدم، در حالى كه چيزى نبودى)، «3» و نيز مى‏فرمايد: (إِنَّهُ هُوَ يُبْدِئُ وَ يُعِيدُ، بدرستى كه او است كه آغاز مى‏كند، و در خاتمه برمى‏گرداند). «4»

پس انسان كه مخلوقى است تربيت يافته در گهواره تكوين، و از پستان صنع و ايجاد

1- سوره جاثيه آيه 13

2- سوره بقره آيه 29

3- سوره مريم آيه 9

4- سوره بروج آيه 13