در باره ايمان كامل و پاره‏اى از اعمال و اخلاق ابرار مؤمنين حقيقى) - ترجمه تفسیر المیزان جلد 1

صفحه 650

ايمان به آنها را از بندگان خود خواسته و مراد به اين ايمان، ايمان كامل است كه اثرش هرگز از آن جدا نمى‏شود و تخلف نميكند، نه در قلب، و نه در جوارح، در قلب تخلف نميكند چون صاحب آن دچار شك و اضطراب و يا اعتراض و يا در پيشامدى ناگوار دچار خشم نميگردد و در اخلاق و اعمال هم تخلف نميكند، (چون وقتى ايمان كامل در دل پيدا شد، اخلاق و اعمال هم اصلاح ميشود).

دليل بر اينكه مراد از آيه بيان اين معنا است، ذيل آيه شريفه است كه مى‏فرمايد: (اولئك الذين صدقوا) كه صدق را مطلق آورده و مقيد به زبان يا به اعمال قلب، يا به اعمال ساير جوارح نكرده، پس منظور، آن مؤمنينى است كه مؤمن حقيقى هستند و در دعوى ايمان صادقند، هم چنان كه در جاى ديگر در باره آنان فرمود: (فَلا وَ رَبِّكَ لا يُؤْمِنُونَ حَتَّى يُحَكِّمُوكَ فِيما شَجَرَ بَيْنَهُمْ، ثُمَّ لا يَجِدُوا فِي أَنْفُسِهِمْ حَرَجاً مِمَّا قَضَيْتَ، وَ يُسَلِّمُوا تَسْلِيماً، حاشا به پروردگارت سوگند كه ايمان نمى‏آورند و ايمانشان واقعى نمى‏شود مگر وقتى كه تو را در اختلاف‏هايى كه بينشان پيدا مى‏شود حكم قرار دهند و چون حكمى راندى هيچ ناراحتى در دل خود از حكم تو احساس نكنند و سراپا تسليم تو شوند). «1»

در باره ايمان كامل و پاره‏اى از اعمال و اخلاق ابرار مؤمنين حقيقى)

در چنين هنگامى است كه حالشان با آخرين مراتب ايمان، يعنى مرتبه چهارم كه در ذيل آيه:

(إِذْ قالَ لَهُ رَبُّهُ أَسْلِمْ قالَ أَسْلَمْتُ) «2» بيانش گذشت منطبق ميشود.

بعد از اين تعريف سپس به بيان پاره‏اى از اعمالشان پرداخته، ميفرمايد: (وَ آتَى الْمالَ عَلى‏ حُبِّهِ ذَوِي الْقُرْبى‏، وَ الْيَتامى‏، وَ الْمَساكِينَ، وَ ابْنَ السَّبِيلِ، وَ السَّائِلِينَ، وَ فِي الرِّقابِ، وَ أَقامَ الصَّلاةَ، وَ آتَى الزَّكاةَ) كه از جمله اعمال آنان نماز را شمرده كه حكمى است مربوط به عبادت كه در آيه (إِنَّ الصَّلاةَ تَنْهى‏ عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْكَرِ، نماز از فحشاء و منكر نهى مى‏كند. «3»

و نيز در آيه: (وَ أَقِمِ الصَّلاةَ لِذِكْرِي، نماز را براى يادآورى من بپا بدار «4»، در اهميت آن سخن رفته است، يكى ديگر زكات را كه حكمى است مالى و مايه صلاح معاش ذكر فرموده و قبل از اين دو بذل مال كه عبارت است از انتشار خير و احسان غير واجب را ذكر كرد كه مايه رفع حوائج محتاجين است و نمى‏گذارد چرخ زندگيشان (به خاطر حادثه‏اى كه برايشان پيش مى‏آيد)، متوقف گردد.

وفاى به عهد، صبر و صدق، سه صفت مؤمنين

خداى سبحان بعد از ذكر پاره‏اى از اعمال آنان بذكر پاره‏اى از اخلاقشان پرداخته، از آن جمله وفاى به عهدى كه كرده‏اند، و صبر در باساء و ضراء و صبر در برابر دشمن و ناگواريهاى‏

1- نساء- 65

2- بقره- 131

3- عنكبوت- 45

4- طه- 14