ترجمه تفسیر المیزان جلد 1

صفحه 136

و ثالثا: كتاب آسمانى عبارت است از مجموع همان افكار فاضله، و دور از هوس و از اغراض نفسانى شخصى.

و رابعا: ملائكه كه انسان نامبرده از آنها خبر ميدهد، عبارتند از قواى طبيعى‏اى كه در عالم طبيعت امور طبيعى را اداره مى‏كند، و يا عبارتست از قواى نفسانيه‏اى كه كمالات را به نفس افاضه مى‏كند، و در ميان ملائكه خصوص روح القدس عبارتست از مرتبه‏اى از روح طبيعى مادى، كه اين افكار از آن ترشح ميشود.

و در مقابل، شيطان عبارتست از مرتبه‏اى از روح كه افكار زشت و پليد از آن ترشح مى‏گردد، و انسان را بكارهاى زشت و بفساد انگيزى در اجتماع دعوت مى‏كند، و روى همين اساس واهى، تمامى حقايقى را كه انبياء از آن خبر داده‏اند، تفسير مى‏كنند، و سر هر يك از لوح، و قلم، و عرش، و كرسى، و كتاب، حساب و بهشت، و دوزخ، از اين قبيل حقايق را ببالينى مناسب با اصول نامبرده مى‏خوابانند.

و خامسا: بطور كلى، دين تابع مقتضيات هر عصرى است، كه با تحول آن عصر بعصرى ديگر بايد متحول شود.

و سادسا: معجزاتى كه از انبياء نقل شده، همه دروغ است، و خرافاتى است كه بان حضرات نسبت داده‏اند، و يا از باب اغراق گويى حوادثى عادى بوده، كه بمنظور ترويج دين، و حفظ عقائد عوام، از اينكه در اثر تحول اعصار متحول شود، و يا حفظ حيثيت پيشوايان دين، و رؤساى مذهب، از سقوط، بصورت خارق العاده‏اش در آورده، و نقل كرده‏اند، و از اين قبيل ياوه‏سرايى‏هايى كه يك عده آن را سروده، و جمعى ديگر هم از ايشان پيروى نموده‏اند.

و نبوت باين معنا به خيمه شب بازيهاى سياسى شبيه‏تر است، تا به رسالت الهى، و چون بحث و گفتگو در پيرامون اين سخنان، خارج از بحث مورد نظر است، لذا از پرداختن پاسخ بدانها صرفنظر نموده مى‏گذريم.

آنچه در اينجا ميتوانيم بگوئيم، اين است كه كتابهاى آسمانى، و بياناتى كه از پيغمبران بما رسيده، بهيچ وجه با اين تفسيرى كه آقايان كرده‏اند، حتى كمترين سازش و تناسب را ندارد.

خواهيد گفت: آخر صاحبان اين نظريه‏ها، باصطلاح دانشمندند، و همانهايند كه مو را از ماست مى‏كشند، چطور ممكن است حقيقت دين و حقانيت آورندگان اديان را نفهمند؟! در پاسخ مى‏گوييم: عينك انسان بهر رنگ كه باشد، موجودات را بان رنگ بآدمى نشان ميدهد، و دانشمندان مادى همه چيز را با عينك ماديت مى‏بينند، و چون خودشان هم مادى و فريفته مادياتند، لذا در نظر آنان معنويات و ما وراى طبيعت مفهوم ندارد، و هر چه از حقائق دين كه برتر از ماده‏اند