ترجمه تفسیر المیزان جلد 1

صفحه 446

اينكه اصنام را بپرستيم دور بدار).

مؤلف: استدلال امام (ع) در نهايت درجه روشنى است، براى اينكه ابراهيم از خدا خواست تا امت مسلمه‏اى در ميانه ذريه‏اش باو عطا كند، و از ذيل دعايش كه گفت: (پروردگارا در ميانه آن امت كه از ذريه من هستند رسولى مبعوث كن)، فهميده مى‏شود كه اين امت مسلمان همانا امت محمد (ص) است، اما نه امت محمد (ص) بمعناى كسانى كه محمد (ص) بسوى آنان مبعوث شده، و نه امت محمد (ص) بمعناى آن كسانى كه بوى ايمان آوردند، چون اين دو معناى از امت، معنايى است اعم از ذريه ابراهيم و اسماعيل، بلكه امت مسلمى است كه از ذريه ابراهيم باشد.

از سوى ديگر ابراهيم از پروردگارش درخواست مى‏كند كه ذريه‏اش را از شرك و ضلالت دور بدارد، و اين همان عصمت است، و چون مى‏دانيم كه همه ذريه ابراهيم معصوم نبودند، زيرا ذريه او عبارت بودند از تمامى عرب مصر و يا خصوص قريش، كه مردمى گمراه و مشرك بودند، پس مى‏فهميم منظورش از فرزندان من (بنى) خصوص اهل عصمت از ذريه است، كه عبارتند از رسول خدا (ص) و عترت طاهرينش (ع)، پس امت محمد (ص) هم تنها همينها هستند، كه در دعاى ابراهيم منظور بودند.

و شايد همين نكته باعث شده كه در دعاى دوم بجاى ذريه كلمه بنين را بياورد، مؤيد اين احتمال جمله: (فَمَنْ تَبِعَنِي فَإِنَّهُ مِنِّي، وَ مَنْ عَصانِي فَإِنَّكَ غَفُورٌ رَحِيمٌ) الخ است چون بر سر اين جمله فاى تفريع و نتيجه را آورده، و با آوردن آن پيروانش را جزئى از خودش خوانده، و از ديگران ساكت شده، كانه خواسته است بگويد: آنها كه مرا پيروى نكنند، با من هيچ ارتباطى ندارند و من آنها را نمى‏شناسم، (دقت كنيد).

و اينكه امام فرمود: (پس از خدا براى آنان تطهير از شرك و بت‏پرستى درخواست كرد) الخ، هر چند كه تنها تطهير از بت‏پرستى را خواست، و ليكن از آنجا كه بت‏پرستى را به ضلالت تعليل كرد، و گفت: (چون شرك و بت‏پرستى ضلالت است)، لذا امام (ع) تطهير از معاصى را هم اضافه كرد، چون به بيانى كه در آيه: (صِراطَ الَّذِينَ أَنْعَمْتَ عَلَيْهِمْ). «1» گذشت، هر معصيتى شرك است.

و اينكه امام (ع) فرمود: (اين دلالت دارد بر اينكه ائمه و امت مسلمان) الخ، معنايش اين است كه آيه دلالت دارد كه امام و امت يكى است، و به بيانى كه گذشت اين ائمه و امت از ذريه ابراهيم‏اند.

1- سوره فاتحة الكتاب آيه 6