لوامع صاحبقرانی جلد 1

اگر وضو نداشته باشيد وضو بسازيد بر وجه وجوب، و اگر وضو داشته باشيد وضو بسازيد بر وجه استحباب و خواهد آمد كه تجديد وضو مستحب است.

و بعضى تقدير مى‏كنند كه هر گاه به نماز برخيزيد و محدث باشيد بحدث اصغر وضو بسازيد، و اگر محدث باشيد بحدث جنابت غسل كنيد، و بنا بر حديث از اين آيه مراد اينست كه هر گاه از خواب برخيزيد وضو بسازيد و وضو از احداث ديگر از آيه ديگر و احاديث ظاهر مى‏شود و هيچ تجوز نمى‏بايد كرد.

وَ إِنْ كُنْتُمْ جُنُباً فَاطَّهَّرُوا بنا بر حديث عطف خواهد بود بر جمله اول كلام كه «إِذا قُمْتُمْ» باشد يعنى وضو را از براى نماز بسازيد، و اگر جنب باشيد غسل كنيد و در اين صورت غسل جنابت واجب لنفسه خواهد بود پس پيش از دخول وقت نماز غسل واجب خواهد بود و ليكن بوجوب موسع كه تأخير آن جايز است تا آخر وقت بمقدار غسل و نماز و بعد از آن واجب مضيق مى‏شود.

و بنا بر مشهور عطف خواهد بود بر: ( «ان كنتم محدثين») مقدر و معنى آن چنين مى‏شود كه هر گاه به نماز برخيزيد اگر محدث بحدث اصغر باشيد وضوء بسازيد و اگر جنب باشيد غسل كنيد و در اين صورت غسل نيز مثل وضو واجب لغيره خواهد بود از جهت نماز و پيش از دخول وقت سنت خواهد بود، و بعد از آن واجب و بنا بر اين تقدير وضو با غسل جنابت نخواهد بود و غسل خواهد بود و بس به قرينه مقابله با غسل.

و حق اينست كه آيه در اين معانى مجملست و محتمل الامرين رجوع به احاديث مى‏بايد كرد، و تتمه آيه با بسيارى از تحقيقات خواهد آمد، و در باب تيمم اكثرش مذكور خواهد شد، و آن چه در اين باب از تحقيقات هست يك كتاب عظيمى از براى آن مى‏بايد نوشت و ليكن مجملى كه ضرور بود ذكر كردم و اللَّه تعالى يعلم.