لوامع صاحبقرانی جلد 1

(صلوات الله عليه) وارد شده است كه آن حضرت به يك صاع آب غسل مى‏فرمودند، و اگر بعضى از زنان با آن حضرت غسل مى‏كردند يك مد بر آن مى‏افزودند.

و بر اين مضمون نيز احاديث صحيحه وارد است، پس ظاهر شد كه صاعى نه رطلست و رطلى نود و يك مثقالست و هر ده درهم هفت مثقال است، پس رطلى صد و سى درم باشد و چون حساب درهم بنا بر مذهب مشهور شش دانك است، و هر دانگى هشت دانه جو، و جو اختلاف در آن بهم مى‏رسد بحسب شهرها در بزرگى و كوچكى بلكه در هر شهرى بحسب زمينها مختلف مى‏شود تا آن كه شيخ بها الدين محمد طاب ثراه هر تصنيفى كه مى‏كردند يك مرتبه ترازو مى‏آوردند و جو را مى‏كشيدند و به آن حساب مى‏نوشتند، و لهذا دو تصنيف او موافق نيست و هر جائى مقدارى قرار داده است.

و اين ضعيف را بخاطر رسيد كه علماى خاصه و عامه ذكر كرده‏اند كه دينار در جاهليت و اسلام تغيير نيافت و دينار اشرفى است، و اشرفيهاى قديم ديدم كه به همين وزن اشرفيهاى حال بود كه چهار دانك و نيم مثقال صيرفى مشهور است و به آن حساب كرديم درهم را هر صاعى ششصد مثقال و چهارده مثقال و ربع مثقال شد بمثقال صيرفى و بنا را بر آن گذاشتيم در جميع مقاديرى كه گذشت و خواهد آمد إن شاء اللَّه.

و اگر رطل را مدنى حساب كنيم و دينار را صيرفى حساب كنيم دو برابر مشهور مى‏شود كه يكمن شاهى و بيست و هشت مثقال و نيم باشد، و نزديك مى‏شود به تحديدى كه مصنف كرده است و ممكنست كه اين صاع پنج مدى باشد كه حضرت با زوجه خود غسل مى‏فرموده باشند، و آن قريب بدو صاع مى‏شود زيرا كه بنا بر مشهور صاعى هزار و صد و هفتاد درم است.

و بنا بر آن چه صدوق گفته است دو هزار و صد درم مى‏شود پس بنا بر اين حمل مى‏كنيم صاع پنج مدى را به صاعى كه حضرت با زوجه خود غسل كرده‏