لوامع صاحبقرانی جلد 1

آنست كه حضرت از جهة حالت اضطرار فرمود باشد كه اگر آب كم باشد مغموم نباشد كه اگر آب بيشتر مى‏بود سببيت قرب بيشتر مى‏بود.

(و قال الصّادق (صلوات الله عليه) من تعدّى فى وضوئه كان كناقضه)(1)

و بروايت سكونى حضرت (صلوات الله عليه) فرمودند كه هر كه تعدى كند در وضو و زياده بشويد يا زياده آب بريزد مثل كسى است كه از مقرر كمتر كند و چنانچه كمى سبب بطلانست زيادتى نيز بقصد مشروعيت سبب بطلان است يا به منزله بطلان بى‏ثوابست و در بعضى از نسخ صاد كناقصه نقطه دارد يعنى مثل كسى است كه وضوى خود را شكسته باشد اما نقصان در مقابل تعدى انسب است.

و در حديث صحيح از حضرت امام محمد باقر (صلوات الله عليه) وارد شده است كه يكى از شما يك كف روغن برمى‏دارد و بكل بدن مى‏رساند و آب از روغن فراختر است، و ظاهرا از باب مبالغه فرموده باشند و فراخترى از آن جهة است كه از آب رفع حدث و خبث مى‏شود و از روغن نمى‏شود.

و در حديث صحيحى ديگر از آن حضرت (صلوات الله عليه) وارد شده است كه وضو را حديست كه هر كه از آن تجاوز كند مزد ندارد و آدمى مبالغه عبث مى‏كند پس شخصى گفت كه حد آن كدام است؟ حضرت فرمودند كه حدش آنست كه رو و دستها را بشويى و سر و پاها را مسح كنى.

و در حديث صحيحى وارد شده است از آن حضرت (صلوات الله عليه) كه فرمودند در وضو همين كه آب به بدنت برسد بس است يعنى با جريان، و در حديث صحيحى وارد شده است از حضرت امام جعفر صادق (صلوات الله عليه) كه در غسل و استنجا آن قدر آب بس است كه دستت تر شود. و ظاهرا مراد از اين اخبار آنست كه آب بسيار در كار نيست چنانكه وسواسيان اسراف مى‏كنند، و حكمت اقتضا مى‏كند كه رفع وسواس باين مبالغات بفرمايند.