لوامع صاحبقرانی جلد 1

نماز نكند و مخالفت دارد بحسب ظاهر با احاديثى كه وارد شده است كه اگر محتلم شده باشد تيمم مى‏كند و اگر باختيار خود جنب شده باشد غسل مى‏كند هر چند ضرر به او رسد مگر آن كه خوف تلف نفس داشته باشد كه در اين صورت تيمم مى‏كند و نماز را قضا خواهد كرد بعد از غسل.

پس جمع بينهما باين نحو مى‏توان كرد كه اين حديث و امثال اين حديث از احاديث صحيحه را حمل بر جواز كنيم، و احاديث غسل و اعاده نماز را حمل بر استحباب كنيم چنانكه اكثر علما كرده‏اند و اين اظهر است و ممكنست كه اين حديث را حمل بر محتلم كنيم و ظاهرا صدوق چنين كرده باشد اگر چه محتمل است كه صدوق نيز احاديث آينده را حمل بر استحباب كرده باشد.

و اما در سؤال دويم كه حضرت فرمودند كه داخل چاه نشود اكثر علما حمل كرده‏اند بر آن كه در دخول چاه خوف ضرر باشد. و جمعى حمل كرده‏اند بر آن كه چاه از جمعى باشد كه چون غسل مى‏كند نجس مى‏شود چاه و بدنش نيز و مى‏بايد نزح كردن و دلو ندارد. و جمعى ديگر كه وارد شوند و آب كشند آب نجس را استعمال خواهند كرد خواه صاحبان چاه و خواه غير ايشان پس نهى حضرت باين اعتبار خواهد بود و اظهر آنست كه چاه نجس نمى‏شود.

و ليكن ممكن است كه اگر چاه صاحبى داشته باشد بى‏رضاى او غسل در آن چاه نتوان كرد چنانكه در صحيحه عبد اللَّه بن ابى يعفور وارد شده است كه حضرت امام جعفر صادق (صلوات الله عليه) فرمودند كه هر گاه جنب باشى و دلوى بهم نرسد، و هم چنين چيزى كه توانى آب از چاه برداشتن نداشته باشى تيمم كن به صعيد به درستى كه خداوندى كه آب را قرار داده است خاك را نيز قرار داده است در صورت نيافتن آب و داخل چاه مشو و آب چاه را بر مردمان فاسد مكن.

و ممكن است كه در مطلق چاه چنين باشد اگر چه صاحبى نداشته باشد