قاموس قرآن جلد 5

قالُوا إِنَّ اللَّهَ فَقِيرٌ وَ نَحْنُ أَغْنِياءُ ...

آل عمران: 181. الميزان و المنار اين احتمال را مى‏پسندند.

ولى اين در صورتى است كه يهود اين قول را پس از شنيدن «وَ أَقْرِضُوا اللَّهَ» و نحو آن گفته باشند، اما ظهور آيه در آنست كه يهود اين قول را از اول داشته‏اند مثل قالَتِ الْيَهُودُ عُزَيْرٌ ابْنُ اللَّهِ ... توبه: 30. وَ قالَتِ الْيَهُودُ وَ النَّصارى‏ نَحْنُ أَبْناءُ اللَّهِ مائده: 18.

پس در اينصورت مراد يهود مسئله‏اى جبر مانند است و آن اينكه:

خداوند از اول تقدير هر كار را كرده ديگر كارى براى خدا باقى نمانده پس خدا مغلول اليد است در تفسير عيّاشى از حمّاد از امام صادق عليه السّلام منقول است كه: يهود از «يَدُ اللَّهِ مَغْلُولَةٌ» مرادشان آن است كه خدا از كائنات فارغ شده «يَعْنُونَ انَّهُ قَدْ فَرَغَ مِمَّا هُوَ كائِنٌ لُعِنُوا بِما قالُوا قالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جلَّ» «بَلْ يَداهُ مَبْسُوطَتانِ» همچنين است روايت شعيب بن يعقوب از آنحضرت. در اينصورت منظور از يُنْفِقُ كَيْفَ يَشاءُ مبسوط اليد بودن خدا در مطلق كارها است مثل كُلَّ يَوْمٍ هُوَ فِي شَأْنٍ رحمن: 29.

احتمال ديگر آنست كه مراد يهود از «يَدُ اللَّهِ مَغْلُولَةٌ» بخل باشد كه ميديدند عده‏اى فقير ميشوند بعضى سالها قحطى پيش ميايد گفتند: خدا بخيل است و نميخواهد روزى بدهد چنانكه مراد از وَ لا تَجْعَلْ يَدَكَ مَغْلُولَةً إِلى‏ عُنُقِكَ اسراء: 29. نيز بخل است اين احتمال با يُنْفِقُ كَيْفَ يَشاءُ بهتر ميسازد.

3- وَ يَضَعُ عَنْهُمْ إِصْرَهُمْ وَ الْأَغْلالَ الَّتِي كانَتْ عَلَيْهِمْ ... اعراف: 157.

آيه در وصف حضرت رسول صلّى الله عليه وآله است كه در تورات ذكر شده مراد از «اصر» تكاليف شاقّى است كه در بنى اسرائيل بود و ظاهرا منظور از اغلال سنن و رسومات ناهنجار باشد كه گريبانگير آنها شده بود.

4- وَ نَزَعْنا ما فِي صُدُورِهِمْ مِنْ غِلٍّ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهِمُ الْأَنْهارُ ...

اعراف: 43. يعنى آنچه از حقد و كينه