قاموس قرآن جلد 5

اندوهى را باندوهى سزايتان داد تا بر آنچه از دست رفته و بر مصيبتى كه رسيده محزون نباشيد.

جمله «لِكَيْلا تَحْزَنُوا ...» دليل است كه «غمّ» مذكور در اول موهبت و نعمت است زيرا جزاى «غمّ» دوم است و علت اثابه آنست كه بر آنچه از دست رفته و بر بلائى كه رسيده محزون نباشند بنظر ميايد اندوه مسلمانان پس از شكست «احد» ابتداء اين بود كه چرا عدّه‏اى از ما كشته شدند و چرا غنيمت از دست ما رفت ولى اين اندوه روا نبود اما در نوبت دوم غصّه ندامت پيش آمد كه چرا فرار كرديم و چرا استقامت ننموديم و چرا خدا و رسول را مخالفت كرديم و خلاصه اندوه حسرت باندوه ندامت مبدّل گرديد تا بكشتگان و غنيمت از دست رفته محزون نباشند ممكن است به «اثابكم» معنى ابدال تضمين شده باشد يعنى: غم موجود را بغم ديگر مبدّل كرديم در اينصورت «غمّا» اندوه مذموم و «بغمّ» اندوه ممدوح خواهد بود بعكس سابق (استفاده از الميزان).

و در آيه بعدى ثُمَّ أَنْزَلَ عَلَيْكُمْ مِنْ بَعْدِ الْغَمِّ أَمَنَةً نُعاساً مراد از «الغمّ» اندوه دوم يعنى اندوه حسرت و اندوه ممدوح است.

(غُمَّه): فَأَجْمِعُوا أَمْرَكُمْ وَ شُرَكاءَكُمْ ثُمَّ لا يَكُنْ أَمْرُكُمْ عَلَيْكُمْ غُمَّةً ...

يونس: 71.

غمّه را در آيه حزن و شدّت معنى كرده‏اند و بقولى آن بمعنى مبهم و پوشيده است در اقرب الموارد گويد: «امر غمّة اى مبهم و ملتبس» بنظر نگارنده اين قول اقوى است و «غمّة» بمعنى مستور و مبهم است.

يعنى: نوح عليه السّلام بقومش فرمود:

كارتان و يارانتان را گرد آورديد (سپس درباره طرد و قتل من تصميم بگيريد) تا كارتان بر شما مشتبه نشود.

گويا اين تعجيزى است از جانب نوح بر قومش كه كارى نميتوانيد بكنيد.

(غمام) وَ يَوْمَ تَشَقَّقُ السَّماءُ بِالْغَمامِ وَ نُزِّلَ الْمَلائِكَةُ تَنْزِيلًا فرقان: 25.