قاموس قرآن جلد 5

غَنِيٌّ حَمِيدٌ

بقره: 267. بدانيد خدا بى‏نياز پسنديده است غنّى از اسماء حسنى است و آن جمعا بيست بار در قرآن مجيد بكار رفته هجده بار درباره خداوند و دو بار درباره بشر.

وَ مَنْ كانَ غَنِيًّا فَلْيَسْتَعْفِفْ نساء: 6.

إِنْ يَكُنْ غَنِيًّا أَوْ فَقِيراً فَاللَّهُ أَوْلى‏ بِهِما نساء: 135.

و آن چون درباره خداوند بكار رود مقصود مطلق بى‏نيازى است و چون وصف بشر آيد بى‏نيازى و كفايت بالنسبة است. اينكه بچند آيه توجّه كنيم:

1- فَجَعَلْناها حَصِيداً كَأَنْ (لَمْ تَغْنَ) بِالْأَمْسِ يونس: 24. يعنى آنرا درو شده گردانديم گوئى ديروز اصلا نبوده راغب گفته: «غنى فى مكان» آنگاه گويند كه چيزى در محلى زياد بماند و بى‏نياز باشد. لذا ترجمه صحيح «لم تغن» وجود نداشتن است چنانكه طبرسى نيز چنان فرموده است. ايضا آيه فَأَصْبَحُوا فِي دِيارِهِمْ جاثِمِينَ. كَأَنْ لَمْ يَغْنَوْا فِيها ... هود: 67 و 68. يعنى در خانه‏هايشان افتادند و مردند گوئى در آن خانه‏ها نبوده‏اند و زندگى نكرده‏اند در اقرب الموارد آمده: (غنى بالمكان): اقام به- غنى فلان: عاش».

(لا يُغْنى) 2- وَ ما يَتَّبِعُ أَكْثَرُهُمْ إِلَّا ظَنًّا إِنَّ الظَّنَّ لا يُغْنِي مِنَ الْحَقِّ شَيْئاً يونس: 36. ايضا آيه 28 از سوره نجم. مراد از «الحقّ» بقرينه «الظنّ» علم است يعنى: بيشتر آن مردم پيروى نميكنند مگر از ظنّ و ظنّ از علم ابدا كفايت نميكند. يعنى بجاى تحصيل علم نميشود بگمان اكتفا كرد اين مردم كه روى حسن ظنّ باسلافشان و روى گمان باينكه بتان شفيع‏اند آنها را عبادت ميكنند پيش خدا معذور نيستند و بايد بعمل خود تحصيل علم كنند و آنگاه خواهند دانست كه بت پرستيدن غلط و بى‏مدرك است.

بزرگان بت‏پرستان دانسته و از روى علم از قبول حق امتناع ميكردند لذا «ما يَتَّبِعُ أَكْثَرُهُمْ» آمده. يعنى