قاموس قرآن جلد 5

بوجود آيد نه حيوانات ديگر. پس تقدير خدا بر دو وجه است يكى حكم باينكه فلانطور باشد يا نباشد ... دوم اعطاء قدرت بر اشياء ...

وَ بارَكَ فِيها وَ قَدَّرَ فِيها أَقْواتَها فِي أَرْبَعَةِ أَيَّامٍ سَواءً لِلسَّائِلِينَ فصّلت: 10. يعنى در زمين بركت گذاشت و اقوات آنرا براى عموم نيازمندان اعمّ از انسان و غيره در چهار دوران مقدّر و تعيين كرد رجوع شود به «ارض». إِنَّهُ فَكَّرَ وَ قَدَّرَ. فَقُتِلَ كَيْفَ قَدَّرَ. ثُمَّ قُتِلَ كَيْفَ قَدَّرَ مدثّر: 18- 20. مراد از تقدير همان تعيين و اندازه‏گيرى است كه دشمن درباره رسول خدا كرد و گفت:

ساحرش بناميد وَ الْقَمَرَ قَدَّرْناهُ مَنازِلَ يس: 39. مراد تعيين منازل ماه است در حركت خويش كه هر روز در نظر بيننده در محلى قرار ميگيرد.

وَ يُطافُ عَلَيْهِمْ بِآنِيَةٍ مِنْ فِضَّةٍ وَ أَكْوابٍ كانَتْ قَوارِيرَا. قَوارِيرَا مِنْ فِضَّةٍ قَدَّرُوها تَقْدِيراً انسان: 15 و 16.

فاعل «قدّروا» ممكن است اهل بهشت باشد يعنى ظرفها و اكواب را اندازه- گيرى كرده‏اند كه از آن اندازه كم و زياد نيست و ممكن است بخدمتكاران و «طائفين» بر گردد كه آنها اندازه كرده‏اند.

أَ لَمْ نَخْلُقْكُمْ مِنْ ماءٍ مَهِينٍ. فَجَعَلْناهُ فِي قَرارٍ مَكِينٍ. إِلى‏ قَدَرٍ مَعْلُومٍ. فَقَدَرْنا فَنِعْمَ الْقادِرُونَ مرسلات: 20- 23. «قدرنا» ظاهرا بمعنى تقدير است مثل مِنْ نُطْفَةٍ خَلَقَهُ فَقَدَّرَهُ عبس: 19.

ظاهرا مراد تقدير نطفه است تا بحالت جنينى بيايد يعنى تقدير و تعيين كرديم كه نطفه از مراحل مختلف گذشته و بشكل انسان در آيد مثل ثُمَّ خَلَقْنَا النُّطْفَةَ عَلَقَةً فَخَلَقْنَا الْعَلَقَةَ مُضْغَةً ...

مؤمنون: 14. بعضى از بزرگان آنرا اعمّ گرفته گويد: تقدير كرديم آنچه از حوادث بر شما رخ ميدهد ... از طول عمر، كوتاهى آن، هيئت، جمال، صحّت، مرض، رزق و غيره. ولى ظاهرا اين عموم مراد نباشد بعضى «قدرنا» را از قدرت گرفته يعنى بر اينها توانا بوده‏ايم پس بهتر توانائيم ولى