قاموس قرآن جلد 5

در اسلوب قرآن جمع نخواهد شد ظاهرا روى اين حساب است كه فرموده: «فَأْتُوا بِسُورَةٍ مِنْ مِثْلِهِ» يعنى حتى يك سوره كوچك مثل سوره كوثر هم قدرت آوردن نداريد و با جمله «وَ لَنْ تَفْعَلُوا» روشن ميكند كه اين كار از بشر ساخته نيست و نخواهد بود و با جمله «فَاعْلَمُوا أَنَّما أُنْزِلَ بِعِلْمِ اللَّهِ» بيان ميكند كه اين زائيده علم خداست و شما آن علم را نداريد «وَ ما أُوتِيتُمْ مِنَ الْعِلْمِ إِلَّا قَلِيلًا».

از اينجاست كه نگارنده احتمال ميدهم نظر قرآن در تعجيز بيشتر باسلوب كلام با حفظ معانى صحيح و حقيقى آنست گرچه وجوه نقل شده از المنار و الميزان نيز كاملا واقعى و مقبول است، ولى چنانكه گفته شد آنوجوه راجع بمجموع قرآن است نه هر سوره.

2- أَ فَلا يَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ وَ لَوْ كانَ مِنْ عِنْدِ غَيْرِ اللَّهِ لَوَجَدُوا فِيهِ اخْتِلافاً كَثِيراً نساء: 82. اين آيه راجع بمجموع قرآن و در عين حال قابل دقت است، توضيح اينكه بشر از اول ادراك تا آخر عمرش در يك حال، يك عقيده، و يك رأى نميماند نظر او نسبت بدوران عمر و نسبت به پيشامدها تغيير مييابد، بزرگان عالم و سياستمداران دنيا را مى‏بينيم كه هر چند روز يا چند ماه يا لا اقل چند سال در عقايد و تصميمات خويش تجديد نظر ميكنند و آنچه ديروز حق و مطابق واقع مى‏ديدند امروز تخطئه ميكنند و بر آن خط بطلان ميكشند، نهرو نخست وزير متوفى هندوستان نامه‏هاى متعددى بدخترش نوشت روزى كه خواستند آنها را بصورت كتاب بنام نگاهى بتاريخ جهان چاپ كنند راضى شد و گفت: ولى اگر امروز آنها را مى‏نوشتم طور ديگرى مى‏نوشتم ولى من ديگر آن فرصت را ندارم.

كسى اگر كتابى بنويسد و بيست سال بعد بخواهد آن كتاب را بار ديگر بنويسد و چاپ كند ناممكن است تغييرى در آن ندهد و بگويد همانطور كه بيست سال قبل نوشته‏ام احتياج