نفى تعجيز خدا، غلبه بر او و امتناع و خروج از حكم او توسط خلق
" وَ ما أَنْتُمْ بِمُعْجِزِينَ فِي الْأَرْضِ وَ لا فِي السَّماءِ" اين آيه وصف آنان را در قيامت بيان مىكند هم چنان كه آيه قبل وصف خداى سبحان را در آن روز بيان مىكرد. يعنى شما نمىتوانيد خدا را در آن روز عاجز كنيد، و فرار نموده، و از تحت حكومت و سلطنتش خارج شويد، و در اقطار زمين و آسمان پنهان گرديد، و بنا بر اين، آيه شريفه جارى مجراى آيه" يا مَعْشَرَ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ إِنِ اسْتَطَعْتُمْ أَنْ تَنْفُذُوا مِنْ أَقْطارِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ فَانْفُذُوا" «2» است.بعضى «3» ديگر از مفسرين گفتهاند: جمله" وَ لا فِي السَّماءِ" در معناى" و لا من فى السماء" است، و كلمه" من" از اين جهت حذف شده كه كلام بر آن دلالت داشته، و معناى آيه اين است كه: شما زمينىها نمىتوانيد خدا را در زمين ناتوان كنيد، آنهايى هم كه در آسمانند نمىتوانند خدا را در آسمان عاجز كنند.ليكن اين معناى بعيدى است، و اينكه گفت كلام دلالت بر" من" داشت، و لذا حذف شد، به هيچ وجه قابل قبول نيست، و به فرض هم كه مقصود افاده اين معنا بوده باشد، كافى بود خطاب را متوجه انسان كند، و به حكم تغليب جن و ملك را هم اراده نموده و بفرمايد" وَ ما أَنْتُمْ بِمُعْجِزِينَ فِي الْأَرْضِ وَ لا فِي السَّماءِ- شما نمىتوانيد خدا را عاجز كنيد، نه در زمين و نه در آسمان"." وَ ما لَكُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ مِنْ وَلِيٍّ وَ لا نَصِيرٍ"- يعنى شما امروز به غير خدا هيچ سرپرستى كه عهدهدار امورتان باشد، و از خدا بىنيازتان كند، و همچنين نصيرى كه شما را با(1) به سوى خدا كه مولاى حق ايشان است، برمىگردند، و ديگر اثرى از آنچه خدا مىپنداشتند نمىيابند. سوره يونس، آيه 30.(2) اى گروه جن و انس اگر مىتوانيد در اقطار زمين و آسمان فرو رويد برويد. سوره رحمان آيه 33.(3) مجمع البيان، ج 8، ص 279.