تحليل معناى شفاعت و اينكه جز خداوند ولى و شفيعى نيست‏ - ترجمه تفسیر المیزان جلد 16

‌صفحه‌ى 367

" ثُمَّ اسْتَوى‏ عَلَى الْعَرْشِ ما لَكُمْ مِنْ دُونِهِ مِنْ وَلِيٍّ وَ لا شَفِيعٍ" چون ولايت و شفاعت نيز مانند استواء بر عرش از شؤون تدبير است.

" ما لَكُمْ مِنْ دُونِهِ مِنْ وَلِيٍّ وَ لا شَفِيعٍ"-" ولى" به معناى كسى است كه مالك تدبير امر چيزى باشد، و معلوم است كه امور ما و آن شؤونى كه قوام حيات ما به آنهاست قائم به هستى است، و محكوم و در تحت تدبير نظام عامى است كه حاكم بر همه هستى است، و نيز محكوم به نظام خاصى است كه خود ما انسانها داريم، و نظام هر چه باشد چه عامش و چه خاصش از لوازم و خصوصياتى است كه خلقت هر چيزى دارد، و خلقت هم هر چه باشد مستند به خداى تعالى است، پس اوست كه خصوصيات هر موجودى و از آن جمله انسان را داده، و در نتيجه باز همو است كه براى انسان نظامى مخصوص به خودش، و نظامى عام مقرر كرده، پس او مدبر و ولى ماست، كه به امور ما رسيدگى نموده و شؤون ما را تدبير مى‏كند، همانطور كه ولى هر چيزى است، شريكى برايش نيست.

تحليل معناى شفاعت و اينكه جز خداوند ولى و شفيعى نيست‏

و" شفيع"- بنا بر آنچه در مباحث شفاعت در جلد اول از اين كتاب گذشت- عبارت شد از كسى كه منظم به سببى ناقص شود، و سببيت ناقص را تكميل كند، پس شفاعت عبارت است از تتميم سبب ناقص در تاثيرش، و چون اين معنا را با اسباب و مسببات خارجى تطبيق كنيم، نتيجه‏اش اين مى‏شود كه هر يك از اسباب و شرايط عالم، شفيع يكديگرند، چون سببيت يكديگر را در تاثير تكميل مى‏كنند، هم چنان كه هر يك از ابر، باران، آفتاب، سايه، و امثال آن شفيع روييدنيها هستند، چون هر يك از نامبردگان سببيت ديگرى را تكميل مى‏كند.

حال مى‏گوييم، وقتى پديد آورنده اسباب، و اجزاى آنها، و ربط دهنده بين آنها، و مسببات، خداى سبحان باشد، پس خدا شفيع حقيقى است، كه نقص هر سبب را تكميل مى‏كند، پس شفيع واقعى و حقيقى تنها خدا است، و غير از او شفيعى نيست.

به بيانى ديگر و دقيق‏تر اينكه: قبلا كه پيرامون اسماء حسنى بحث مى‏كرديم، (جلد هشتم)، گفتيم كه اسماء حسناى خداى تعالى واسطه‏هايى بين او و بين خلقش در رساندن فيض به ايشان هستند، مثلا خداى تعالى بدان جهت كه داراى اسم رازق، جواد، غنى، و رحيم است، به خلق خود رزق مى‏دهد، و بدان جهت كه شافى، معافى، رؤوف و رحيم است بيماران را شفا مى‏دهد، و بدان جهت كه شديد البطش، ذو انتقام و عزيز است، ستمكاران را هلاك مى‏كند، و همچنين هر فيضى را كه به خلق مى‏رساند، به وساطت يكى از اسماء حسنايش مى‏رساند.