توضيح معناى آيه" وَ ما كانَ لِمُؤْمِنٍ وَ لا مُؤْمِنَةٍ إِذا قَضَى اللَّهُ وَ رَسُولُهُ أَمْراً ..." و بيان مراد از قضاى خدا و رسول (صلّى الله عليه وآله وسلّم) در اين آيه‏ - ترجمه تفسیر المیزان جلد 16

‌صفحه‌ى 480

خلاف ميلت نگه دار، و از خدا بترس، (با اينكه تو از پيش مى‏دانستى، كه سر انجام و بر حسب تقدير الهى او همسرش را طلاق مى‏دهد و تو بايد آن را بگيرى) تو آنچه در دل داشتى، و مى‏دانستى خدا بالآخره آشكارش خواهد كرد، از ترس مردم پنهان كردى، و خدا سزاوارتر است به اينكه از او بترسى، پس همين كه زيد بهره خود از آن زن گرفت، و طلاقش داد، ما او را به همسرى تو در آورديم، تا ديگر مؤمنان نسبت به همسر پسر خوانده‏هاى خود وقتى مطلقه مى‏شوند دچار زحمت نشوند، و آن را حرام نپندارند، و امر خدا سرانجام شدنى است (37).

بر پيغمبر اسلام هيچ حرجى در خصوص عملى كه خدا بر شخص او واجب كرده نيست، اين سنتى است از خدا كه در امت‏هاى قبل نيز جارى بوده، و امر خدا اندازه دار و سنجيده است (38).

كسانى كه رسالتهاى خدا را ابلاغ مى‏كنند، و از او مى‏ترسند، و از احدى به جز خدا نمى‏ترسند، و خدا براى حسابرسى كافى است (39).

محمد پدر احدى از مردان فعلى شما نيست، بلكه فرستاده خدا و خاتم پيغمبران است، و خدا به هر چيزى دانا است (40).

بيان آيات

توضيح معناى آيه" وَ ما كانَ لِمُؤْمِنٍ وَ لا مُؤْمِنَةٍ إِذا قَضَى اللَّهُ وَ رَسُولُهُ أَمْراً ..." و بيان مراد از قضاى خدا و رسول (صلّى الله عليه وآله وسلّم) در اين آيه‏

اين آيات يعنى آيه" وَ إِذْ تَقُولُ لِلَّذِي أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيْهِ- تا آيه- وَ كانَ اللَّهُ بِكُلِّ شَيْ‏ءٍ عَلِيماً" در باره داستان ازدواج رسول خدا (ص) با همسر زيد است همان زيدى كه رسول خدا (ص) او را به عنوان فرزند خود پذيرفته بود، و بعيد نيست كه آيه اولى هم كه مى‏فرمايد:" وَ ما كانَ لِمُؤْمِنٍ وَ لا مُؤْمِنَةٍ ..." از باب مقدمه و توطئه براى آيات بعدش باشد.

" وَ ما كانَ لِمُؤْمِنٍ وَ لا مُؤْمِنَةٍ إِذا قَضَى اللَّهُ وَ رَسُولُهُ أَمْراً أَنْ يَكُونَ لَهُمُ الْخِيَرَةُ مِنْ أَمْرِهِمْ ..."

سياق، شهادت مى‏دهد بر اينكه مراد از قضاء، قضاء تشريعى، و گذراندن قانون است، نه قضاء تكوينى، پس مراد از قضاى خدا، حكم شرعى او است كه در هر مساله‏اى كه مربوط به اعمال بندگان است مقرر داشته، و بدان وسيله در شؤونات آنان دخل و تصرف مى‏نمايد، و البته اين احكام را به وسيله يكى از فرستادگان خود بيان مى‏كند.

و اما قضاى رسول او، به معناى دومى از قضاء است، و آن عبارت است از اينكه رسول او به خاطر ولايتى كه خدا برايش قرار داده، در شانى از شؤون بندگان، دخل و تصرف كند،